پشت صحنه سناریوی تازه ا…نژاد

تحرکات اخیر ا…نژاد حکایت از دور خیز وی برای انتخابات ریاست جمهوری۱۴۰۰دارد و میانجی گری وی و نقش آفرینی او در ختم غائله جنگ فرسایشی و کاهنده عربستان علیه یمن و نامه نوشتن او به پادشاه عربستان عادت مألوف سال های دور از سپهر سیاست است که نامه های بی پاسخی به رییس جمهور آمریکا و فرانسه هم در کارنامه دارد و اکنون که با خیال راحت تعدادی از وزرای اسبق خویش را روانه بهارستان نموده است و پیوند حلقه انحرافی وی با جریان پایداری و نواصولگرایی در مجلس یازدهم اوضاع را روی کاغذ به سود او پیش می برد و حالا یکی دوماهی است که در لفافه و پشت صحنه در حال تدارک دیدار با شورای نگهبان و مهمتر و بالاتر از آن دیدار با رهبر معظم انقلاب است که تا کنون نتوانسته به این خواسته و نیت خود دست یازد تا از غار دوری از سیاست و بست نشینی خارج شود و ادامه پوپولیسم را که از حیاط خلوت آمریکای لاتین و حوزه کارائیب الگو برداری نمود تکمیل نموده و به سامان برساند.  آن روز که«سیدمحمد خاتمی»دست«محمود ا…نژاد» را به گرمی می فشرده و با ساختمان پاستور خداحافظی کرد مجموعه تفکرات و برنامه های اصلاح طلبانه او نیز از قوه مجریه رخت بست تا جریان اصولگرا  سبک و شیوه های مدیریتی خود را در این نهاد پهن نموده و بگستراند.ا…نژاد کاندیدای تازه و از محاق درآمده این جریان بود که به قول عبدالله رمضان زاده سخنگوی دولت اصلاحات قارچ خودرویی بود که در غفلت اصلاح طلبان رشد و نمو یافت و توانست با توسل به پوپولیسم و عوام گرایی و بسیج اقشار ضعیف و دهک های پایین جامعه و با حمایت ویژه نومحافظه کاران و برخلاف پیش بینی محافل سیاسی با۱۷میلیون رأی جانشین و آلترناتیوی برای خاتمی با۲۰میلیون رأی در دوره نخست ریاست جمهوری اش شود.او پیش از آن که بر این کرسی و  مسند قرار بگیرد با تکیه بر قواعد اصلی پوپولیسم و با تکیه بر شعارهای کلی«ما می توانیم»همواره بر «خدمت خالصانه»،«عدالت ورزی»،«جوان گرایی»،«مهرورزی» و نیز تشکیل دولت«۷۰میلیونی»تأکید داشت.در واقع او می خواست همچون خاتمی به جامعه بقبولاند که روشنفکری است از دل مردم با رویکردی غیرحزبی و سیاسی؛بر همین شیوه و اسلوب نیز اقدام به انجام اموری کرد که تدوین میثاق نامه با اعضای کابینه اش،سفرهای استانی و سفر با وسایل نقلیه عمومی و برگزاری جلسات هیأت دولت در استان های مختلف،هاله سبز،سخنرانی در نیویورک و جمله معروف«وان دقیقه»،در آغوش گرفتن مادر هوگو چاوز هنگام فوت چاوز،حاشیه پر چالش با برادران لاریجانی و داعیه مدیریت جهان و…از آیتم ها و المان های دوران ریاست جمهوری معجزه هزاره سوم به تعبیر فاطمه رجبی است.نوع عملکرد ا..‌نژاد در این وادی یادآور نخستین سال های ریاست جمهوری سید محمد خاتمی است که با اقدامات سمبلیک سعی داشت،بر سویه و وجه مردمی بودنش تأکید کند.مثلا همان طور که ا…نژاد چندین و چند مرتبه با اتوبوس سفر کرد،خاتمی هم در صف نانوایی میان مردم عادی می ایستاد.ولی به رغم شباهت های دو رئیس جمهور در این وجه آنها در یک مورد تفاوت عمده دارند و آن نوع برخورد با رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی بود.اگر خاتمی در نخستین ماه های ریاست جمهوری اش حضور بسیار فعالی در رسانه ها و بویژه صدا و سیما داشت؛ا…نژاد دردر۸سال ریاست جمهوری اش با رسانه ها و نمایندگان افکار عمومی صمیمی و عیاق نبود و این از ویژگی های بارز پوپولیسم است که از۲۰۱۶دونالد ترامپ این شوی سیاسی را در سپهر سیاست جهان برای مردم دنیا اجرا می کند و بعدها در جواب در این انتقاد به منتقدان گفته بود بیشتر دوست داشته مرد عمل باشد تا اهل شعار و حرف زدن.درست یک روز پس از نهمین انتخابات ریاست جمهوری در سال۸۴،اصلاح طلبان همان سخنی را بر زبان آوردند که۸سال پیشتر در سال۷۶،فردای انتخابات ریاست جمهوری به جامعه و جهان مخابره کردند:(تصور پیروزی نمی کردیم.)با این تفاوت که این سخن بار اول صورتی کمیک داشت و بار دوم واقعیتی تراژدیک را روایت و بازگو می کرد.بدین ترتیب تاریخ در ایران بر خلاف سخن مارکس که می گفت:(تاریخ دو بار تکرار می شود؛بار نخست به صورت تراژیک و بار دوم در صورتی طنز و کاریکاتوری از آن) معکوس و وارونه آغاز شد.ابتدا این کاریکاتوری از واقعیت و تصویری طنز و کمیک بود که ما را با خود رو به رو ساخت.وقتی یک حزب سیاسی در انتخابات پیروز شد و اعلام کرد که تصوری از پیروزی نداشته است. سوم تیرماه۸۴ پایان حضور اصلاح طلبان بر کرسی های اجرایی کشور بود.با انتخاب محمود ا…نژاد شهردار اسبق پایتخت به سمت ریاست جمهوری،مدیران وزارت کشور دانستند که باید با بزرگترین ساختمان میدان فاطمی خداحافظی کنند و پاستور نشینان نیز به تبع از آنها بقای ماندن را به لقای رفتن بخشیدند.اما پیش از آن که ساختمان۲۱طبقه وزارت کشور عرصه کار دولتمردان ا…نژاد شود؛سید عبدالواحد موسوی لاری وزیر کشور برگزاری آخرین انتخابات را در کارنامه خود ثبت کرد.نهمین انتخابات ریاست جمهوری که البته با حواشی بسیاری همراه بود،حاشیه هایی از پرونده های تخلفات انتخاباتی که البته مسکوت ماند و تنها آماری از تعداد آنها برای مدتی کوتاه پس از اعلام نتایج انتخابات بر برگ های تاریخ ثبت شد و باقی دیگر هیچ.اما موسوی لاری دومین وزیر کشور دولت سید محمد خاتمی این انتخابات را نیز برگزار کرد،نتایج آن اعلام شد و صندلی وزارت خویش بر وزارتخانه ای که از دوم خرداد۷۶ تا آخرین روزهای دولت خاتمی هر بار پس از برگزاری هر انتخاباتی خبرساز بود را به مصطفی پورمحمدی معاون سابق وزارت اطلاعات سپرد.این روزها در رسانه ها جدای از خبر داغ فوت قاضی منصوری مرتبط با پرونده طبری در رومانی که به سرعت بر روی تلکس خبرگزاری های داخلی و خارجی نشست. به کرات خبر از بازگشت پوپولیسم و خیز دوباره ا…نژاد برای انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم در۱۴۰۰می شود که در چند روز اخیر این قضیه با واکنش تند اصولگرایان مواجه شده است و ا..‌.نژادی پس از مدتها در لفافه بودن و بست نشینی و گعده های شبانه و صدور بیانیه و مانیفست برای یاران غار خویش،وزرای سابق و حلقه زنارش در انتخابات مجلس یازدهم اکنون که تعدادی از آنان را راهی بهارستان نموده است با فراغ بال و خیالی آسوده پشت صحنه منتظر نقش آفرینی آنها بوده تا مقدمات حضور مجددش فراهم شود که در این بحبوحه چندی پیش شمس الدین حسینی وزیر اسبق اقتصاد وی در مصاحبه ای گفته بود رابطه عاطفیش سوای رابطه سیاسی اش با ا…نژادی ادامه دارد و برقرار است و اکنون زمزمه هایی از بازگشت دوباره او به صحنه در جامعه برای انتخابات سال آینده شنیده می شود وی به خوبی واقف و آگاه است که پیروزی اش از راه سوم و پوپولیسم می گذرد که دو بار آن را آزموده و از آن سرفراز بیرون آمده است و حالا با به میان آمدن محک تجربه برای بار سوم می خواهد وارد گود شود چرا که از قدیم گفته شده شرط پهلوانی در زورخانه و رسیدن به این نشان اسم و رسم دار سه بار است اما غافل از این مسأله که مردم دست وی را خوب خوانده اند و بار دوم با صدور قطعنامه های پیاپی در سازمان ملل علیه کشور و شعارهای پوپولیستی عوام گرایانه جامعه را در ورطه قهقرایی قرار داد؛پوپولیسم وی آموزه و روشی سیاسی بود در طرفداری نشان دادن از حقوق و علایق مردم عامه در برابر نخبگان جامعه که این قضیه در قرن بیستم میلادی بیشتر با جنبش های آمریکای لاتین«ونزوئلا،بولیوی،کوبا…»و هند شناخته می شد و نخستین بار در ایران در سال۱۳۸۴و پس از پیروزی در انتخابات سوم تیر در رقابت با رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام آیت الله هاشمی رفسنجانی و رسیدن به کرسی ریاست جمهوری در پاستور ا…نژادی آن را پیاده کرد و به منصه بروز و ظهور رساند از دهه۱۹۸۰میلادی به بعد پوپولیسم در کشورهای کانادا،ایتالیا،هلند،اسکاندیناوی و ایالات متحده نیز درجاتی از موفقیت را به دست آورده است؛پوپولیسم دارای چند ویژگی کلی است:۱-جلب پشتیبانی مردم با توسل به وعده های کلی و مبهم با شعارهای ضد امپریالیستی«تحقق عدالت و مهرورزی در جامعه در خلال سالهای۸۴تا۹۲ و داعیه مدیریت جهان از شعارهای کلی ا…نژادی در این سالهاست.»۲-پیشبرد اهداف سیاسی؛مستقل از نهادها و احزاب موجود با فراخوانی توده های مردم به اعمال فشار مستقیم بر حکومت۳-بزرگداشت و تقدیس مردم و خلایق با باور و اعتقاد به اینکه اهداف سیاسی باید به اراده و نیروی مردم و جدا از احزاب یا سازمان های سیاسی پیش برود.البته آیین و سنت سیاسی پوپولیستی در هر کشوری شکل ویژه ای داشته است.در نهضت های پوپولیستی معمولا ائتلافی آشکار یا ضمنی میان طبقات مختلف با منافع متفاوت و گاه متعارض برقرار می شود.تداخل اقشار گوناگون در این نهضت ها به طور عمده ناشی از عدم شکل طبقاتی و عدم وجود مرزبندی روشن طبقاتی است.پوپولیسم دارای مشخصات عوام فریبی،تعصب دگم،تکیه بر توده های مردم،نداشتن ایدئولوژی مشخص،بورژوایی بودن و عناصری از ضدیت با امپریالیسم و ملی گرایی است؛توسعه خواهی و پر و بال دادن به نیروهای وابسته به بازار داخلی و گاه آزادی های کارگری و سندیکایی و دموکراتیک از ویژگی های بارز و عمده دوران پوپولیسم ا…نژادی در کشور است.این منش و ایده که اکثر مردم ساده لوح هستند باعث می شود که ورود به قدرت سیاسی برای مردم به سختی یا تحت شرایط خاصی صورت پذیرد.برخی از بنیان گذاران آمریکا نیز اعتقادات مشابهی داشتند و به معنای روشن تر بخشی از طبقه اشراف زاده های قدیمی که آموزش و پرورش بهتری داشته اند در تصدی کرسی های قدرت صلاحیت بیشتری را برای خود قائل بوده اند.سایر استدلال های رایج و معمول علیه پوپولیسم ا…نژادی در کشور به گونه های مختلف از سوی چپ و راست«اصلاح طلب و اصولگرا» می باشد و به همین اسلوب وی راه سوم و میان بر را  برای بسیج کردن و تحمیق توده ها آزمون نمود و به کار بست و با این حربه رأی آنها را به سبد خویش در۳تیر۸۴و۲۲خرداد۸۸ ریخت و اکنون که شرایط صعب و دشواری همزمان با تحریم و کرونا توأمان حادث شده و ایالات متحده و دونالد ترامپ رییس جمهور این کشور در۱۸اردیبهشت۹۷با خروج یکجانبه و افراطی خویش از معاهده بین المللی برجام یک تروریسم تمام عیار اقتصادی علیه ملت نستوه و قهرمان و دولت تلاشگر و خدوم ایران اعمال نمود و تحریم های خویش را دوباره برقرار نمود حالا در این بحبوحه ا…نژادی که پس از مدتها در خفا و پشت پرده بوده مترصد فرصت دوباره است و خیز برداشته تا برای انتخابات آتی ریاست جمهوری در۱۴۰۰هجری شمسی عرض اندام کند و وارد گود رقابت شود که البته خوابی است که تعبیرش روشن است و از هم اکنون دود سفید این آتش فشان خاموش در سپهر سیاست کشور دیده می شود و با واکنش تند و بی اقبالی اصولگرایان مواجه شده است.