گفتمان: آخرین خبرها قدری نگران کننده است: نمایندگان جمهوری خواه مجلس ایالات متحده در صدد تصویب مصوبه ای هستند که بازگشت آمریکا به برجام را دشوار نماید.
این تحول منفی در روند مذاکرات وین تا حدودی قابل پیش بینی بود. اسرائیل به عنوان مهمترین دشمن برجام و بزرگترین بازنده آن، از ابتدا تلاش زیادی برای ناکام گذاشتن برجام کرده بود. این تلاشها در دوره اوباما به نتیجه ای نرسید اما با روی کار آمدن ترامپ اسرائیل فرصت مناسبی برای تخریب برجام را پیدا کرد و تلاشهای اسرائیل نهایتا به خروج آمریکا از برجام انجامید.
اسرائیل امید داشت ادامه زمامداری ترامپ در دور دوم ریاست جمهوری برجام را بطور کامل تخریب کند و امیدها برای بهبود اوضاع در ایران را نابود نماید. برخلاف انتظار اسرائیل، جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد. جو بایدن، به عنوان معاون اول اوباما، خود یکی از دست اندرکاران تصویب برجام بود و همچنین همواره از خروج ترامپ از برجام انتقاد کرده بود و در جریان تبلیغات انتخاباتی وعده داده بود در صورت پیروزی در انتخابات به برجام باز خواهد گشت.
روند تحولات چند ماه گذشته حاکی از نیت واقعی طرفین اصلی مذاکرات وین، ایران و آمریکا، برای بازگشت به برجام بوده و ارزیابی های موجود همگی از تحقق پیشرفتهای خوبی در این زمینه گزارش می دهند. براساس نتایج مذاکرات وین اینک مشخص است که آمریکا لغو همه تحریمهای دولت ترامپ به دلیل مسئله هسته ای ایران را پذیرفته است. اختلاف میان دو طرف محدود به تحریمهایی است که به دلایل دیگر، مانند مسئله حقوق بشر یا تروریسم، از سوی دولت ترامپ علیه ایران وضع شده است. در واقع این تحریمها ربطی به بحث هسته ای ندارد زیرا برجام کاملا محدود به موضوع هسته ای است. هم تعهدات ایران مربوط به این حوزه است و هم از آن سو تحریمهایی به موجب برجام لغو شده که به دلیل برنامه هسته ای ایران وضع شده است.
اما در این میان یک ملاحظه مهم دیگر وجود دارد: دولت ترامپ به منظور دور کردن تحریمها از ذیل برجام و دور کردن آن از لغو (به موجب برجام) تحریمهای زیادی را ذیل عناوین دیگر وضع کرده تا امکان لغو آن (به موجب برجام) را تضعیف کند. ظاهرا دولت بایدن، به طور کلی، این ایده را پذیرفته است که بسیاری از تحریمهای دولت ترامپ که تحت عناوین دیگری وضع شده در حقیقت تحریم هسته ای است. اما در عین حال نمی تواند بپذیرد همه تحریمهای دولت ترامپ (تحت عناوین دیگر) چنین خصوصیتی دارد.
ظاهرا مذاکره کنندگان ایرانی اصرار دارند همه تحریمهای دولت ترامپ در واقع هسته ای است و باید لغو شود. این امر مورد پذیرش طرف آمریکایی نیست. دولت بایدن حتی اگر چنین نظری را بپذیرد احتمالا مورد حمله و انتقاد رقبا و دشمنان جمهوری خواه قرار خواهد گرفت. یکی از کارسازترین حربه های جمهوری خواهان برای حمله به سیاست دولت بایدن در قبال ایران، طرح این مسئله است که کاخ سفید در قبال ایران ضعیف و در حال باج دادن است. متاسفانه افکار عمومی آمریکا نیز، به دلیل سابقه منفی روابط ایران و آمریکا، در برابر چنین حملاتی آسیب پذیر است. نظرسنجی ها نشان می دهد افکار عمومی آمریکا نظر مثبتی نسبت به ایران ندارند.
| بیشتر بخوانید: |
| سفیر اسراییل در آمریکا: از نگرانی احتمال بازگشت آمریکا به برجام شب‌ها خواب ندارم |
| “جو بایدن”؛ فرصتی برای ایران یا تکرار سیاست های قبلی؟! |
| در نهایت آمریکا به برجام باز می گردد |
این وضعیت فرصت مناسبی در اختیار اسرائیل قرار داده است تا برنامه های مشخصی برای تخریب احیای برجام طراحی کرده و اجرا نماید. اسرائیل در آرزوی پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات آمریکا، از امکان پیروزی بایدن غفلت کرد. پیروزی بایدن اسرائیل را غافلگیر کرد. در جریان این غافلگیری مذاکرات وین پیشرفتهای خوبی داشت. البته در همین دوره نیز اسرائیل دست به خرابکاریهای متعددی زد (از جمله ترور شهید فخری زاده و انفجار تاسیسات نطنز) تا مانع پیشرفت مذاکرات شود اما این خرابکاریها تا این لحظه نتوانسته مذاکرات وین را متوقف نماید.
اما تاریخ اقدامات خرابکارانه و تروریستی اسرائیل نشان می دهد توان اسرائیل در این زمینه قابل انکار نیست. علاوه بر آن اصلا نمی توان قدرت لابی اسرائیل در آمریکا را دست کم گرفت. لابی اسرائیل اهرمهای زیادی برای تاثیرگذاری بر آمریکا، بر کنگره آمریکا، بر حزب جمهوری خواه و بر افکار عمومی آمریکا دارد. اسرائیل نفوذ قابل توجهی در رسانه های گروهی آمریکا دارد و با استفاده از این امکانات می تواند برنامه ها و سیاستهای خود را اجرا کرده و برجام را مجددا تخریب نماید. در شرایط حاضر تنها چیزی که اسرائیل (برای رسیدن به اهداف خود در این حوزه) نیاز دارد، زمان است.
اگر زمان لازم در اختیار اسرائیل قرار گیرد، اسرائیل فرصت خواهد داشت طرحهای پیچیده و موثری علیه مذاکرات وین طراحی کرده و با استفاده از توان جهنمی خرابکاری خود و همچنین حمایت لابی اسرائیل در آمریکا اجرا نماید. اختلاف نظر آمریکا و ایران و اصرار طرفین بر مواضع خود می تواند این فرصت طلایی را در اختیار اسرائیل قرار دهد.