گفتمان: دکتر نصرت الله حیدری*:: افغانستان در حال ورود به یک مقطع خاص سیاسی و امنیتی است ،طالبان در حال پیشروی و سیطره بر کل افغانستان است.طبیعتا تحولات جاری بر همسایگان افغانستان از جمله ایران اثر گذار است،لذا شناخت روند این تحولات واتخاذ تصمیمات لازم در شرایط کنونی برای کاهش حداقلی پیامدهای این واقعه یک ضرورت است.
در ایران الان دو نگاه به تحولات افغانستان وجود دارد و لازم است که این دو نگاه در راستای تامین امنیت ملی کشور به همدیگر نزدیک تر شوند:
الف- یک نگاه طالبان را دشمن می داند ،مشی و مرام فکری او را سلفی گری می داند ومعتقد است که مبانی اعتقادی آنان با شیعیه در تضاد است و اگر فرصت پیدا کنند تجربه وقایع عراق و سوریه را دوباره در افغانستان تکرار خواهند کرد،لذا ایران باید در کنار دولت افغانستان علیه طالبان وارد شود.
ب-نگاه دیگر معتقد است که طالبان امروز، با طالبان گذشته بسیار فرق دارد،ضد آمریکایی هستند، و اتفاقا در راستای تامین امنیت ملی و امنیت جامعه شیعی در افغانستان باید با آن گفتگو و رابطه برقرار کرد.
برای آنکه بتوان از تحولات افغانستان و آینده روابط ایران و طالبان تحلیلی درست ارائه کرد باید تمام سناریوهای محتمل را مورد بررسی و کنکاش قرار داد:
سناریوی اول؛ طالبان در افغانستان شکست بخورد و دولت مرکزی بر سراسر افغانستان سیطره یابد.
سناریوی دوم؛ طالبان بر کل افغانستان مسلط شود و دولت اشرف غنی ساقط گردد.
سناریوی سوم؛ نظام سیاسی فعلی یعنی دولت افغانستان و طالبان برای اداره ی کشور به یک توافق جامع برسند به عبارتی طالبان به روند سیاسی قدرت ملحق گردد.
سناریوی چهارم؛ تداوم وضع موجود و تداوم تا امنی و کشتار در افغانستان است.
| بیشتر بخوانید: |
| کنایه سعید حجاریان به علم الهدی |
| تصویب قطعنامه حقوق بشری علیه ایران در سازمان ملل با ۷۹ موافق و ۳۲ مخالف / استقبال از کاهش اعدام و میزبانی پناهجویان افغانستانی |
در ارزیابی سناریوهای محتمل که براساس مطالعات آینده پژوهی صورت می گیرد بهترین سناریو برای ایران ؛سناریوهای اول و سوم است.اما تحلیل میدانی افغانستان نشان می دهد که سناریوی اول کمترین شانس تحقق را دارد.لذا ایران ناچار است که با طالبان رابطه برقرار کند و از گفتگوهای افغان-افغان یعنی دولت مرکزی و طالبان حمایت نماید.
اما بدترین سناریو ها برای ایران سناریوهای دوم و چهارم است یعنی سیطره طالبان با مشی سلفی گری در افغانستان و تداوم نا امنی و کشتار در افغانستان است و انتقال ناامنی به ایران و مرزهای شرقی است. حداقل پیامد این ناامنی آوارگی ملیون ها افغانی خاصه شیعیان به سمت ایران است ،و این برای ایران که خود دچار مشکل اقتصادی است یعنی تشدید فشار و ناامنی اقتصادی و عوارض بسیار دیگر.
شرایط افغانستان در این روزها شرایط دشواری است.در ایران برای مواجهه با این بحران باید تصمیمات حیاتی گرفت و در نهادهای تصمیم ساز برای تامین امنیت ملی اجماع ایجاد کرد.فردا روزی است که ما باید تصمیم بگیریم،تصمیماتی هوشمند و دقیق در راستای منافع ملی؛باید مردم را در این تصمیمات دخیل دهیم.
استادیار علوم سیاسی دانشگاه و آینده پژوه*