آسیب های اجتماعی مبتلا به ایلام و راه برون رفت از آن ها

گفتمان، طاهر جمشید زاده: طلاق در فرهنگ غنی و شفاهی ما ایرانیان و در ادبیات مکتوب خیلی مذموم برشمرده است که درست در نقطه مقابل ازدواج قرار دارد این مسأله به همراه خودکشی و اعتیاد سه رأس مثلث مختلف الاضلاع اجتماعی هستند که به عنوان آسیب های اجتماعی در کوچکترین استان کشور«ایلام» سالیان سال است که در صدر رنکینگ آسیب های اجتماعی جا خوش کرده اند و روز به روز آمارها تصاعدی و فزاینده شده و مسوولان بجز برنامه های کوتاه مدت و موقتی که مثل یک قرص استامینوفن تنها مقطعی و موقتا درد را ساکت می کنند با آسیب شناسی جدی ساختاری راهی برای برون رفت از آنها چاره اندیشی نکرده و نیافته اند.

درست اواخر سال۱۳۸۰هجری شمسی بود که برترین کارگردان اجتماعی سینمای ایران که از او و همتای دیگرش«مسعود کیمیایی» به عنوان پدران موج نو سینمای ایران با دو شاهکار ماندگار و طلایی«گاو» و «قیصر» که طرحی نو برای سینمای درب و داغان و بشدت تنزل یافته قبل از انقلاب درانداختند و همیشه با عنوان پدران موج نو سینمای ایران از آن ها یاد می شود به یکباره نگاه به هنرهفتم عوض شد اواخر سال۸۰هجری شمسی که داریوش مهرجویی برای ساخت فیلم بلند سینمایی خویش«بمانی» به ایلام آمد او که به گفته خودش که در گفت و گویی ویژه که پس از توقیف فیلم«سنتوری»از طرف وزارت ارشاد که به عنوان بهترین فیلم منتخب جشنواره بیست و هفتم انتخاب شده بود و درست سه روز قبل از اکران فیلم«سنتوری» بیلبوردها و بنرهای فیلم از سراسر مناطق پایتخت به دلیل عدم مجوز پخش صدای محسن چاووشی در موسیقی تیتراژ فیلم، فیلم به محاق توقیف رفت و بیلبوردهای فیلم نیز به تبع آن پایین کشیده شد.

مهرجویی در مصاحبه ای که در  روزنامه اعتماد با ما داشت؛ به ساخت فیلم بمانی در ایلام اشاره ای بجا داشت و ما به پاسداشت ساخت فیلم بمانی در محروم ترین نقطه ایران از طریق دکتر داریوش قنبری نماینده سابق ایلام در مجلس شورای اسلامی در نطقی پیش از دستور در نظر داشتیم که از فیلم او دفاع شود،که با واکنش جالب مهرجویی مواجه شد که در پاسخ در آن گفت و گو به ما چنین گفت:«چند مدت مرتب از طرف استانداری، بهزیستی،ارشاد و نهادهای متولی فرهنگ در ایلام با شماره من تماس می گرفتند که چرا نمی آیی در ایلام که چند سالی است پدیده«خودسوزی» مد شده و آه خانواده ها را به فلک بلند کرده فیلم بسازی؛ که من برای این کار اقناع نشدم یک روز صبح در حالی که در حال آماده کردن لوکیشن برای فیلم جدیدم بودم نزدیک ولی عصر برای گرفتن روزنامه پیاده شدم کنار پیشخوان روزنامه فروشی مکثی معنادار کردم، صفحه اول یکی از روزنامه ها که تصویر دختری جوان بر روی آن با تیتر درشت خودنمایی می کرد به یکباره توجه مرا به خود جلب کرد، دختری جوان ، زیبا و دم بخت در ایلام که یک پیت نفت در دست چپش گرفته بود و کبریتی در دست راستش و تصویر دوم تصویر آتش زدن دختر، که این تصویر مرا میخکوب کرد و مدام در ذهنم این سوأل نقش بسته بود که چرا؟ چرا به جرم کدامین گناه ناکرده؟

بی درنگ و بدون فوت وقت بلیط هواپیمای ایلام را رزرو کردم و روز بعد به ایلام آمدم و به استانداری و سپس بهزیستی ایلام رفتم و لوکیشن فیلم«بمانی» را در هفت چشمه ایلام برقرار کردم و فیلم را اگر چه مشقت هایی داشت ساختم که در اپیزود اول بمانی خودسوزی می کند و در اپیزود دوم و پایانی فیلم سر دار قالی با یک صحنه قتل روبه رو هستیم؛ با اینکه سر ساخت فیلم بمانی خیلی مورد بی احترامی، بی مهری،دشنام، افترا از جانب بعضی اشخاص مواجه شدم ولی من به احترام مردم شجاع و غیور ایلام که هشت سال مقابل دشمن تا بن دندان مسلح بعثی قد علم کردند و هزاران هزار جوان رشیدشان در راه دفاع از وطن شهید شدند چیزی نگفتم منی که امواتم در قبرهای دو طبقه و سه طبقه در بهشت زهرا سالهاست آرام گرفته اند بعضی ها با من شبانه از ایلام تماس می گرفتند و انواع توهین ها را نثار من و امواتم کردند که من همانطور که در بالا گفتم هیچی نگفتم ولی شنیده بودم که گفته اند کردها مرد هستند و حالا که دکتر قنبری تمام قد در۳۰بهمن۸۶از فیلم سنتوری بنده دفاع قاطع و تمام قدی برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران کردند که باعث شد مجلس هفتم به محمدحسین صفارهرندی کارت زرد بدهد و وزارت ارشاد مکلف شود همه خسارات فیلم و عوامل آن را بپردازد به اهمیت آن سخن که کردها مرد هستند واقعا پی بردم و آن خاطره تلخ فیلم بمانی را به بوته فراموشی سپردم و به همه ایلامی ها بابت این نماینده جسور و شجاع تبریک می گویم حتی اگر ارشاد غرامت فیلم بنده را هم پرداخت نکند باز این یک برگ برنده بر پیشانی سینمای ایران است.

» پس از آن مسأله داریوش مهرجویی به پاسداشت تشکر و سپاس از من و پرویز براتی نسخه ورژن و اصلی فیلم مستند خویش«سفر به سرزمین رمبو» که سال۱۳۶۳ در بحبوحه جنگ با سفر به پاریس در خصوص زندگی هنری«آرتور رمبو» پدر شعر آوانگارد و نوی فرانسه که پیامبر تجدد و مدرنیته مثل نیما یوشیج ما ایرانی ها در شعر نو قلمداد می شود را به صورت امانت به ما داد و از تماشای آن فیلم هنری خوش ساخت واقعا لذت بردیم و خستگی مصاحبه با کارگردان و عوامل فیلم که دکتر قنبری که به اذعان خویش تا آن روز از سینما اطلاع خاصی و تقریبا هیچ شناختی نداشت توانست یک نطق دو صفحه ای تهیه و آماده کند را از تن ما به در کند.

یکی از مستحکم ترین و قوی ترین بنیان های اجتماعی در اسلام بنیان ازدواج است که هیچ دژ و قلعه ای محکم تر از آن نیست و در روایات و احادیثی که از ائمه معصومین«ع»به ما رسیده است به قداست و استحکام این فریضه الهی توصیه اکید شده است؛ازدواج فریضه ای مبارک و میمون برای بقای نسل بشر و هم برای تصفیه اخلاق و ارتقاء جایگاه و منزلت شخصی و اجتماعی انسان در جامعه است.

روز اول ذی الحجه روزی است که به مناسبت عقد آسمانی امام نخست شیعیان حضرت علی«ع» و دخت مکرم نبی اسلام حضرت فاطمه زهرا«س»به نام روز ازدواج در تقویم رسمی ما ایرانیان ثبت شده است.نامگذاری این پیوند و فریضه مقدس به نام روز ازدواج در کشور بی تدبیر و بی مصلحت نیست و دربردارنده پیام های شفاف و روشن است که در زندگی امروزی جوانان نیز کاربردهای فراوانی دارد.ازدواج حضرت علی«ع» و حضرت فاطمه«س»که شش روز پس از عقد آنها در روز ششم ذی الحجه به وقوع پیوست سمبل روشنی از سادگی و بی پیرایگی در ازدواج بود که پیام و شعار آن را امروز هم می توان در سرلوحه امور خویش قرار داد.

در شش ماه نخست سال۹۴ طبق آمار وزارت ورزش و جوانان و سازمان ثبت احوال۷۲۰هزار واقعه ازدواج در کشور رخ داده است که در مقابل آن۱۶۰هزار واقعه طلاق هم به ثبت رسیده است که در این راستا میل به ازدواج در دهه هفتادی ها بیشتر شده است و آمار۳/۳۳درصد را به نام خود ثبت کرده اند و بیشترین میزان طلاق متفاوت بوده است.امروزه در ازدواج با اصطلاح ترافیک انتظارات مواجه هستیم که برای جوان دم بخت فهرست شیندلری ازاقلام ریز و درشت از قبیل مسکن،ماشین و شغل مناسب از طرف خانواده عروس ردیف می شود که خانواده های برای خواستگاری دختر آنها پا پیش می گذارد این فهرست انتظارات را برای او نه روی کاغذ که در عمل پیاده می کنند و جوان مستأصل دم بخت با هزاران رؤیا و آرزو به یکباره پا پس می کشد و از قید ازدواج می زند.

متأسفانه توجه به مادیات در امر ازدواج که مال و اموال،ماشین و خانه را مقدمات ازدواج می شمارند و مهریه های سنگین را عاملی برای فخر فروشی و تبختر به اقوام در نظر می گیرند و متأسفانه این تفکر را در بین برخی از خانواده های معتقد و مذهبی نیز شاهد هستیم که نه تنها نشانه دور شدن از تفکر صدر اسلام و سفارشات پیامبر گرامی ما در باب ازدواج است،بلکه عاملی مهم برای سیر نزولی ازدواج و کاهش تمایل جوانان به این فریضه مقدس و به تبع آن بالا رفتن تصاعدی سن ازدواج و بروز مصائب و معضلاتی همچون افزایش تجرد و ازدواج سفید است که پیامدهای منفی و سیاه آن بر کسی پوشیده و مستور نیست.

وقتی می توان به وجود این روز در تقویم خود افتخار کنیم که نه در ظاهر بلکه در عمل نیز شاهد برداشته شدن گام هایی در جهت ترویج و تسهیل ازدواج آسان باشیم؛از یکسوفرهنگ سازی برای خانواده های ایرانی با هدف ترغیب و تشویق آنها و ساده گرفتن و آسان گیری در امر ازدواج در مقوله مادیات و اولویت قرار دادن معنویات به جای مادیات و از سوی دیگر عملیاتی ساختن راه های ازدواج آسان از طریق مایحتاج مورد نیاز زوج های جوان از تأمین مسکن مناسب گرفته تا کاهش هزینه های سرسام آور مراسم ازدواج که حتی ساده ترین نوع آن با هزینه های کمر شکنی همراه است.

از جمله راهکارها و آسیب شناسی ساختاری در امر ازدواج است که به موازات ثبت روز ازدواج در تقویم رسمی کشور لازم است مورد اهتمام و توجه جدی کارشناسان و مسوولان ذیربط به ویژه در وزارت ورزش و جوانان قرار گیرد تا از این طریق گام های بلندی در جهت تشویق جوانان به ازدواج و ممانعت و جلوگیری از مصائب و مشکلات حاصل از افزایش رنج سنی ازدواج برداشته شود.