سیاست خارجی
| 2 سال قبل

دیپلماسی معکوس بایدن در خاورمیانه

گفتمان، امین جمشیدزاده: گاهی تغییرات سیاسی و اجتماعی در جوامع مختلف حاصل تلاش چند نفر است که اکثریت را قانع می کنند که نگرش های خویش را تغییر دهند و گاهی اقلیت ها نظیر لاپید نخست وزیر رژیم صهیونیستی و‌ جو بایدن رییس جمهور ایالات متحده با رجزخوانی و تبلیغات صرفا انتخاباتی تلاش می کنند تا این معادله را در اذهان جهانیان معکوس جلوه دهند فارغ از اینکه آن چیز محتوم و غیرقابل پیش بینی جدای از پیش بینی ها اتفاق می افتاد و تاریخ این قضیه را در انتخابات ژانویه۲۰۱۶ایالات متحده و به قدرت رسیدن دونالد ترامپ عیان ساخت.

رجز خوانی ها و خیمه شب بازی لاپید و بایدن در اورشلیم و امنیتی کردن سپهر سیاست بین الملل که برای ایران باید متوسل به زور شد فقط این پیام را به جهان مخابره کرد که این شعار صرفا مصرف انتخاباتی تا کارکرد راهبردی و استراتژیک برای طرفین؛ چرا که هم دوره کابوئیسم در ایالات متحده به پایان رسیده است و هم دوران بزن در رو در سرزمین های اشغالی و جنگ ۳۳روزه حزب الله لبنان علیه رژیم اسرائیل و ۲۱روزه غزه این مسأله را با توان موشکی و پهپادی حزب الله و‌ جهاد اسلامی فلسطین به رخ جهانیان کشید و این قضیه اخیر و مبادله شده بین سران کاخ سفید و اورشلیم یکی از سناریوهای نخ نما و از مد افتاده طرفین است که در طی سفر بایدن به خاورمیانه که برای اولین بار پس از به دست گرفتن سکان قدرت در ژانویه۲۰۲۰باز شاهد همان مسأله هستیم و بایدن برای اینکه خیال طرف یهودی خویش را راحت کند مجبور می شود در سخنرانی خود در اسرائیل بادی به غبغب بیندازد و راه گفتار درمانی در پیش بگیرد و ندا دهد که:

«برای صهیونیستی بودن لازم نیست حتما یهودی باشی» این جمله دقیقا آدم ایرانی را یاد جمله ای از عباس کیارستمی کارگردان، شاعر و نویسنده فقید شهیر ایرانی می اندازد که در مقدمه کتابش«حافظ به روایت کیارستمی» به نقل آرتور رمبو شاعر آوانگارد و پیشتاز فرانسه نوشته است:  در دنیای امروز باید مطلقا مدرن بود.» که حالا پس از این خطابه جو بایدن رژیم صهیونیستی این گونه بلند پروازی کند و از گزینه نظامی برای ایران نام ببرد. که رهبری، دولتمردان و دستگاه دیپلماسی در پاسخی قاطع و کوبنده به آن ها با صراحت و قاطعیت اعلام کنند که کوچکترین اشتباه از طرف رژیم صهیونیستی با پاسخی سخت مواجه خواهد شد و تل آویو و حیفا با خاک یکسان خواهد شد.

البته آنچه ناگفته پیداست و برای اهل سیاست و تئوریسین ها و تحلیلگران سپهر سیاست با توجه به اتمسفر کنونی نظام بین الملل واضح و مبرهن است طرح این مباحث شعاری و تاریخ انقضاء گذشته که راهبرد مشترک رؤسای جمهوری پیشین کاخ سفید کمابیش از گذشته تا به حال مسبوق به سابقه بوده چیزی مشخص است و تازگی ندارد و این قضایا بیشتر برای جمع کردن آرای انتخاباتی در انتخابات نه چندان دور کنگره آمریکا و پس از آن با فاصله بیشتر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ژانویه۲۰۲۴میلادی است؛ بایدن که با فرتوتی و پا به سن گذاشتن خوب می داند که بر لبه پرتگاه قرار گرفته است و در انتخابات آتی کنگره چون فضای سپهر سیاسی فرانسه که بر امانوئل مکرون‌ گذشت بخت با او یار نخواهد بود و حزب جمهوری خواه رقیب سنتی همیشگی او و حزب حاکم دمکراتش اکثریت کنگره را قبضه خواهد کرد.

حالا با سفر به سرزمین های اشغالی و عربستان چون شیرهای مسن جنگل های آفریقا در تلاش و تنازع برای بقا است و حالا به جای مصالحه و دیپلماسی که در نظم نوین جهانی حرف نخست را می زند برای خوش خدمتی به اعراب و صهیونیست ها روی به شعار درمانی آورده است و چون زمستان سخت و سرد طاقت فرسایی پیش رو دارد و انبانش برای متحدان و شرکای اروپایی اش خالی است و جنگ روسیه و اوکراین بیش از پیش به درازا انجامیده و طولانی، بطئی و فرسایشی شده است و اکنون روسیه با قطع کردن گاز اروپا شرایط را بغرنج و وخیم تر کرده است و در آستانه سفر ولادیمیر پوتین به ایران قبل از بوقوع پیوستن این دیدار دیپلماتیک و حساس که موازنه را بر هم می زند با سفر به عربستان با ملک سلمان مرد شماره یک پادشاهی ریاض برای جایگزینی نفت و گاز روسیه تمام قد وارد معامله تجاری و تسلیحاتی برای ادامه جنگ فرساینده یمن با عربستانی ها در ازای صدور نفت و‌ گاز ریاض به اروپا می شود تا جلوی ضرر احتمالی و بیشتر جبران خسارت عدم صادرات نفت و گاز روسیه به اروپا را بگیرد و با جایگزینی گاز عربستان تقریبا کفه ترازو را متعادل کند.

اما بازی کردن ایالات متحده با کارت ریاض مسائل را بیش از پیش بغرنج می کند و بایدن که تا چندی پیش نفراول پادشاهی عربستان را مسوول مستقیم قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد دولت سعودی می دانست و می گفت باید با ریاض قطع رابطه کرد حالا به یکباره ورق برگردانده و به قول قاآنی شاعر ایرانی ترکمانانه نعل را وارونه می گرداند و دست دوستی و مصالحه به سوی شیخ سلمان دراز کرده و آغوش می گشاید ولی معادله آن جور که باید و شاید بایستی همان طور که در اورشلیم خواننده زن یهودی به او دست نداد پیش نمی رود و این قضیه باز وضعیت بایدن را با توجه به مشکلات داخلی و اقتصادی، رکورد بی سابقه بیکاری، فقر و عدم پوشش بیمه ای بسیاری از اقشار آمریکا با چالش دوچندان روبه رو ساخته است و با کارت ایران و برداشتن و لغو تحریم ها اما در مقابل می تواند یک بازی برد- برد را رقم بزند و هم انتخابات آتی کنگره را به سود دمکرات ها جلو ببرد و هم فرد پیروز انتخابات۲۰۲۴ ایالات متحده گردد و کفه ترازو به تعادل برسد.

اما اگر بر همین سماجت خویش اصرار و‌ پافشاری کند هیچ بعید نیست باز در انتخابات۲۰۲۴ آمریکا دوباره از چراغ جادوی انتخابات کاخ سفید از نو شخصی غیرقابل تصور مثل ترامپ و امثالهم بیرون بیاید و در این سوی معادله هم بایستی طرف ایرانی ما با دوراندیشی، دکترین قوی و دیپلماسی دگراندیشانه و نه منفعلانه و به قول علی مطهری نه با ژست انقلابی گری که قطعا چاره ساز نخواهد بود و فشار معیشتی و اقتصادی را چندبرابر برای آحاد جامعه خواهد ساخت باید قاطعانه و قوی به میز مذاکره بازگشت و احقاق حق کنیم و شبیه دکتر مصدق که در دادگاه لاهه رفت و روی میز استعمار پیر با سیاست و کیاست نشست عمل کرد و ورق را به سود ایران برگرداند و به دنیا ثابت کرد که آمریکا با زیاده خواهی و قلدری و زورگویی نمی تواند از حقوق مسلم ما جلوگیری کند و این مسأله کلیدی و راهبردی قطعا برگ برنده ما در این ماراتن سخت و نفس گیر خواهد بود و دولت سیزدهم باید از این فرصت پیش آمده خوب استفاده کند و همان طور که پزشکیان و زیدآبادی متفق القول گفته اند که نمی توان با این روش به اصطلاح دیپلماسی متوازن و گفتار درمانی و شعاری کردن موضوع که«روند مذاکرات خوب است.» در حالی که مردم به عیان می بینند که خوب نیست خودمان را دست بیندازیم و تشنه لبان گرد جهان بگردیم.