توافق دو طرفه شاید وقتی دیگر

گفتمان، امین جمشید زاده: روانشناسی سیاسی در عین حال از طریق تأثیری که بر قوانین و سیاست گذاری ها در منظومه سیاست دارد بر زندگی ما نیز اثر می گذارد. با توجه به اینکه روانشناسی بر بسیاری از وجوه زندگی ما اثر می گذارد، شایسته است مشاوران تیم مذاکره کننده و تیم دستگاه دیپلماسی ما که در پی کسب تخصص در این رشته نیستند آگاهی مختصر و مفیدی از این دانش روز و پویا و فعال داشته باشند.

گذراندن یک درس مقدماتی در روانشناسی، هم به آن ها کمک می کند که بفهمند چرا دیپلمات های کشورهای۱+۴ و آمریکا به شیوه های معینی می اندیشند و عمل می کنند و هم در آن ها دانش و بصیرتی نسبت به دیدگاه ها، نگرش ها و واکنش های خودشان ایجاد می کند. علاوه بر این چنین علمی آن ها را مجهز و آماده می سازد تا ادعاهایی را که به نام روانشناسی برجامی عنوان می شود ارزیابی کنند و رو دست نخورند برای داوری درباره اعتبار چنین ادعاهایی به دو دسته اطلاعات نیاز است:۱- نخست آن که باید واقعیت های اثبات شده در روانشناسی شناخته شود تا بتوان گفت که هر ادعای تازه ای با آن واقعیت ها همخوانی دارد یا نه؟ که اگر این همخوانی وجود نداشته باشد می توان در اعتبار آن ادعا شک و تردید کرد. دوم آن که بایستی از دانش لازم برخوردار بود تا بتوان فهمید که دلایل ارائه شده درباره ادعای تازه تا چه اندازه با معیارهای متعارف شواهد علمی سازگار هستند، اگر ادعای تازه با دانش موجود سازگار نبود باید در اعتبار آن نیز شک کرد.

آن نور درخشان خوش بینانه که به قول صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران در انتهای تونل برجام در مذاکرات اخیر و دور آخر مذاکرات در وین اتریش رؤیت شده بود به یکباره فروکش کرد و رنگ باخته است و فعلا بنا نیست دود سفیدی در پاییز و هوای دم کرده وین اتریش از هتل کوبورگ سوئیس محل برگزاری اجلاس طولانی احیای برجام برخیزد و یحتمل توافق شاید وقتی دیگر در اواخر نوامبر«آبان» و پس از تعیین تکلیف رقابت های درون حزبی و میان دوره ای کنگره آمریکا میان دو جناح همتای رقیب« دموکرات ها» و « جمهوری خواهان» و مشخص شدن آرایش نهایی آن ها برای مجلس نمایندگان و مجلس سنا اتفاق بیفتد.

انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا۸ نوامبر«۱۷آبان۱۴۰۱هجری شمسی» در ایالات متحده برگزار می شود و درست از ۸ سپتامبر«۱۷شهریور» ایالات متحده وارد فضای انتخاباتی رقابت دموکرات ها و جمهوری خواهان شده است و این مسأله طبیعتاً بر فضای مذاکرات احیای برجام چنبره انداخته و تأثیر گذار است. این انتخابات در فضای دو قطبی شده کالبد جامعه آمریکا با توجه به اتمسفر مستولی شده مشکلات داخلی و بحران سوخت در قاره سبز بر سپهر سیاست خارجی ایالات متحده در حال رونمایی است و بنابراین برای نامزدهای دموکرات که نفر نخست آن ها در کاخ سفید مستقر است و سکان هدایت ینگه دنیا را در انتخابات نوامبر۲۰۲۰در دست گرفته است سخت خواهد بود که با توجه به ایالت های چرخشی و مردد در آمریکا بخواهند هزینه های احتمالی توافق هسته ای با ایران را برعهده بگیرند؛ هرچند وضعیت دموکرات ها در آخرین نظرسنجی ها در حال ترمیم و بهبود است، اما بعید به نظر می رسد که آن ها موفق به در اختیار گرفتن و عهده دار شدن مجلس نمایندگان که در قبضه و ید طولای همتای سنتی«جمهوری خواهان» است بشوند و تنها در مجلس سنا می توانند اکثریت خویش را حفظ کنند، از این رو محتمل است که آمریکا عملا چانه زنی ها و رایزنی ها را به پس از انتخابات و مشخص شدن آرایش حزبی در مجلس نمایندگان و مجلس سنا موکول خواهد کرد و جمع بندی نهایی مستلزم و منوط به نتایج انتخابات میان دوره ای است.

نبض سینوسی و کند احیای برجام را می بایست از احتیاط محافظه کارانه و موضع گیری شربی پا به سن گذاشته« جوزپ بورل» به درستی و به عینه تشخیص داد. خوشبینی ها ی اولیه مبنی بر رسیدن طرف های مذاکره کننده به توافق ظرف ساعات و روزهای آینده در حال واپاشی و رنگ باختن است؛ همان جا که مسوول سیاست خارجی اتحادیه انگشت اشاره روی آن گذاشت و به رسانه ها رسماً اعلام کرد که شانس توافق کمتر شده و موضع گیری ها نزدیک نشده، بلکه فاصله گرفته اند؛ این اظهار نظر کم سابقه از یک مقام ارشد و تسهیل‌گر در روند مذاکرات بطئی و فرسایشی برجام که همچنان در رفت و برگشت های آمریکا و ایران گیر افتاده، نشان می دهد که احیای توافق هسته ای در کوتاه مدت فعلا گم شده و  دور از دسترسی است و یحتمل این قضیه آبستن حوادث خاکستری، لابی گری دو‌ جناح رقیب، مشکلات داخلی و در واقع دستخوش فضای انتخابات درون حزبی کنگره آمریکا تا میانه های آبان ماه است.