به گزارش گفتمان: الگوی کشت به معنای تعیین یک نظام کشاورزی با مزیت اقتصادی پایدار مبتنی بر سیاست‌های کلان کشور، دانش بومی کشاورزان، بهره‌گیری بهینه از ظرفیت های منطقه‌ای و حفظ محیط زیست تعریف شده است و یکی از موارد مورد توجه برای حفظ محیط زیست در این خصوص استفاده درست از منابع آبی است به نحوی که با استفاده از ابزار و روش های نوین بتوان، آب کمتری مصرف کرد و بازدهی بیشتری از زمین داشت.
زمین برای هدیه دادن محصولات کشاورزی به آب نیاز دارد اما چه بهتر که این آب به نحوی تامین شود که علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع آبی در افزایش تولیدات موثر باشد به بیان دیگر اینکه، استفاده از منابع آب در راستای پاک ماندن محیط زیست از خشکسالی و افزایش بهره وری باشد .
بنابر هدفگذاری وزارت جهاد کشاورزی در سند الگوی کشت، کاهش ۶ درصدی مصرف آب معادل سه میلیارد مترمکعب، افزایش ۱۸ درصدی بهره‌وری آب، افزایش ۱۱ درصدی تولید، صرفه‌جویی ۲.۲ میلیارد دلاری ارزی، افزایش ۴.۵ میلیون تنی تولیدات دیمزارها و افزایش ۱۵۸ درصدی تولید دانه‌های روغنی هدفگذاری شده است.
برای ترغیب کشاورزان به پیروی از این الگو نیز سیاست های تشویقی قابل توجهی از جمله بخشودگی ۵۰ درصدی آب‌بها به‌ازای افزایش بهره‌وری لحاظ شده است که البته تحقق درست و اصولی این سیاست، به نصب و افزایش کنتورهای هوشمند بر چاه های کشاورزی بستگی دارد.
لرستان، نیازمند اجرای الگوی کشت
استان لرستان بیش از ۸۰۰ هزار هکتار زمین کشاورزی دارد و در حالیکه حدود ۴۵ درصد اراضی کشاورزی کشور آبی شده اما این رقم در استان کمتر از ۲۵ درصد بوده و این رقم به معنای افزونی زمین های دیم است و ضرورت اجرای طرح الگوی کشت را دوچندان می کند.
از ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر کانال های آب بر کشاورزی لرستان بیش از نیمی خاکی است که به دلیل هدر رفت ۳۰ تا ۶۰ درصد آب به دلیل جذب در خاک یا بخار شدن هدر می رود و در حالیکه استان با خشکسالی دست و پنجه نرم می کند این کانال ها خود به وسیله ای برای اتلاف منابع تبدیل شده اند.
از طرفی هرچند لرستان در سال های نه چندان دور جزو استان های اول تا پنجم پربارش کشور محسوب می شد و حجم رواناب های خروجی از استان سالانه به بیش از ۱۲ میلیارد متر مکعب می رسید، اما متاسفانه صنعت سدسازی در این منطقه به خوبی رشد نکرد و اکنون سهم لرستان از سدهای کشور حدود نیم درصد است.
سهم نیم درصدی لرستان از سدسازی کشور در کنار میزان بالای زمین های دیم یعنی اینکه چشم کشاورزان به آسمان خیره است تا بلکه باران ببارد، زمین تشنه سیراب شود، چند ماه بعد جوانه های امیدبخشی چون گندم بروید و پس از آن خرمن خوشه های طلایی، میهمان دستان پینه بسته کشاورزان شود.
به گفته یک کارشناس کشاورزی ۱۱ درصد آب، ۴.٧ درصد زمین، حدود ٢.٢ درصد جمعیت و ١.٧ مساحت ایران به این استان اختصاص دارد اما سهم آن از سدهای کشور نیم درصد است.
اسفندیار حسنی مقدم گفت: این نیم درصد با ۱۱ درصد آب کشور همخوانی ندارد و چنانچه سهم استان در تخصیص حداقل یک و نیم میلیارد مترمکعب محقق شود «خشکسالی» و «ترسالی» استان را تهدید نمی کند بنابراین گرفتن حقابه و تخصیص آب از وزارت نیرو اولویت مهم برای لرستان است در غیر اینصورت رواناب ها مهار نمی شود و کشاورزی استان از سیل و خشکسالی آسیب می بیند.
وی تصریح کرد: ۴۰ درصد اقتصاد این استان بر پایه کشاورزی است و ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر از جمعیت آن بطور مستقیم و غیر مستقیم از زیربخش‌های این حوزه ارتزاق می‌کنند.
حسنی مقدم تاکید کرد: با توجه به این شرایط و نیاز مبرم کشاورزی لرستان به آب، اجرای سند الگوی کشت گام موثری در راستای افزایش تولیدات با نیاز کمتر به آب و منتظر ماندن برای بارش های فصلی است.
سهم کشاورزی از مصرف آب در استان ۹۲ درصد است و با توجه به اینکه گفته می شود اجرای الگوی کشت منجر به صرفه جویی ۱۷ درصدی در این زمینه خواهد شد بدون شک در صورت تحقق این هدفگذاری، وضعیت منابع آبی استان بهبهود خواهد یافت و محیط زیست نیز از مخاطرات و بلایاهای خشکسالی پاک می ماند.
مصرف ۹۲ درصد منابع آبی لرستان در کشاورزی
مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری از منابع آب منطقه ای لرستان گفت: سهم کشاورزی استان از مصرف آب حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب شامل ۶۸۸ میلیون متر مکعب منابع سطحی و ۷۱۳ میلیون متر مکعب منابع زیر زمینی است.
سیروس طهماسیان با اشاره به سهم ۹۲ درصدی کشاورزی از مصارف آب استان تصریح کرد: در راستای جلوگیری از هدررفت منابع آبی استان و محاسبه آب بهای درست کشاورزان، تاکنون یکهزار و ۸۳۷ کنتور هوشمند بر چاه های استان نصب شده است.
وی افزود: امسال نصب کنتور هوشمند بر چاه های کشاورزی استان سرعت یافته و جهش قابل توجهی انجام شده به نحوی که نیمه نخست امسال ۴۰۰ کنتور هوشمند در استان نصب شده است و تا پایان سال نیز هیمن مقدار نصب خواهد شد.
وی هزینه نصب هر کنتور را متغیر و بین ۲۵ تا ۲۵ میلیون تومان برشمرد و ادامه داد: با این اقدام، می توان میزان دقیق آب مصرفی را مشخص و نسبت به اعمال سیاست های تشویقی یا تنبیهی اقدام کرد که در اجرای الگوی کشت مقرر شده ۵۰ درصد آب بهای کشاورزان خوش مصرف بخشوده شود.
صرفه جویی ۱۷درصدی آب در لرستان با اجرای طرح الگوی کشت
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز می گوید: با اجرای درست صنعت الگوی کشت، سال اول اجرای آن ۱۷ درصد در مصرف آب کشاورزی استان صرفه جویی می‌شود که این رقم قابل توجه منجر به صرفه جویی و افزایش درآمد خواهد شد.
سید عماد شاهرخی گفت: امسال ۲۷۰هزار تن گندم تحویل سیلوهای لرستان شد که پیش بینی می شود با رعایت صنعت الگوی کشت در سال آینده زراعی ۳۴۶ هزار تن گندم و ۱۳۶ هزار تن جو از مزارع آبی و دیم استان برداشت شود.
وی ادامه داد: در صورت اجرای الگوی کشت محصولات کشاورزی، ۵۰ درصد آب بهای کشاورزان نیز بخشوده خواهد شد همچنین هر مقدار که تولید محصول کشاورزان نسبت به سال گذشته افزایش یابد، به همان اندازه نیز از بخشودگی آب بها برخوردار می‌شوند.
وی با اشاره به رتبه نخست لرستان در زمینه تولید حبوبات و رتبه دوم استان در زمینه سطح زیر کشت حبوبات کشور اضافه کرد: برای پرداخت تسهیلات به متقاضیان صنایع تبدیلی و بسته بندی در استان مشکلی وجود ندارد و تاکنون ۱۰ مجوز برای صنایع بسته بندی در استان صادر شده است.
شاهرخی با بیان این که سالانه ۱۲۰ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی در کشور تولید می‌شود، افزود: در صورت برنامه ریزی مناسب و رعایت الگوهای کشت در سال زراعی ۱۴۰۴ تا ۱۴۰۵ بیش از ۱۵۰ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید خواهد شد.
وی اضافه کرد: با اجرای طرح صنعت الگوی کشت ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیارد دلار معادل ۶۰۰ هزار میلیارد تومان صرفه جویی عاید کشور می‌شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان همچنین با بیان اینکه هیچ گونه کمبودی در زمینه تهیه و تامین سم، کود و بذر برای کشاورزان استان وجود ندارد، افزود: لرستان در تولید گندم جزو ۱۰ استان برتر کشور می باشد و امسال بیش از ۲۷۰ هزار تن گندم تحویل سیلوهای استان شده است.
الگوی کشت، تولید بیشتر با مصرف آب کمتر
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز در این خصوص به ایرنا گفت: بر اساس الگوی کشت ارائه شده ۲ ویژگی و هدفگذاری مهم در کشور شامل تولید بیشتر با عدم افزایش سطح زیر کشت زمین های آبی و صرفه جویی در مصرف آب تعریف شده است .
مجتبی میر افزود: در این راستا بدون اینکه سطح اراضی آبی افزایش یابد، افزایش تولید با بیشتر شدن ضریب نفوذ دانش فنی در مزرعه محقق خواهد شد که در یکی از روش های پیش بینی شده مقرر شده است با سرمایه گذاری درست، روش های آبیاری نوین مانند ” نوار تیپ” را در کشت محصولاتی چون چغندر، سیب زمینی و حبوبات بکار گرفت.
وی اضافه کرد: استفاده از روش های مکانیزه در مراحل کاشت، داشت و برداشت نیز راهبرد دیگر الگوی کشت است که با هدف افزایش تولید و جلوگیری از ضایع شدن محصول در گروه های غلات، حبوبات، نباتات علوفه ای، دانه های روغنی، گیاهان قندی و محصولات جالیزی دنبال می شود.
وی تصریح کرد: البته اجرای سند استانی الگوی کشت از خردادماه امسال در لرستان دنبال شده است که در مهمترین تصمیم اخذ شده مقرر شد تاریخ کشت محصولات واجد شرایط، از بهار به بهمن ماه تغییر یابد تا ۵۰ درصد آب مورد نیاز از بارندگی های فصلی تامین شود.
اجرای الگوی کشت در بیش از۶۲۷ هزار هکتاراراضی لرستان با پیش بینی تولید بیش از ۱.۱ میلیون تن
وی با بیان اینکه در اراضی دیم نیز الگوی خوبی برای دانه های روغنی و غلات تعریف شده است ادامه داد: طرح الگوی کشت لرستان برای غلاتی همچون گندم، جو، ذرت دانه ای و شلتوک به ترتیب در سطح ۶۲ هزار هکتار زمین آبی و ۳۴۰ هزار هکتار زمین دیم اجرا می شود که پیش بینی تولید محصول در این سطح ۵۲۶ هزار تن است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی لرستان گفت: در گروه حبوباتی مانند نخود، عدس، لوبیا، ماش و لپه نیز اراضی آبی طرح الگوی کشت ۲۵ هزار و ۶۰۰ هکتار با پیش بینی برداشت ۶۳ هزار و ۷۰۰ تن و اراضی دیم نیز ۱۰۲ هزار و ۸۰۰ هکتار با برآورد تولید ۷۱ هزار و ۳۰۰ تن هدفگذاری شده است.
میر تصریح کرد: سطح زیر کشت نباتات علوفه ای در اراضی آبی ۲۵ هزار و ۴۰۰ و دیم ۴۰۰ هکتار تعریف شده است که پیش بینی می شود ۴۲۶ هزار تن از اراضی آبی و ۵۲۵ تن از اراضی دیم برداشت شود.
وی در خصوص هدفگذاری الگوی کشت برای تولید دانه های روغنی در لرستان افزود: پنج هزار و ۸۰۰ هکتار زمین آبی با پیش بینی تولید ۱۰ هزار تن و سه هزار هکتار زمین دیم با پیش بینی برداشت ۲ هزار و ۶۰۰ تن تحت پوشش این طرح قرار می گیرد.
وی اضافه کرد: در طرح ابلاغی الگوی کشت، ممنوعیت کشت محصولاتی هچون برنج که در سال های گذشته مصوب شده، همچنان به قوت خود باقی است.
میر با تاکید بر اینکه اجرای طرح الگوی کشت یک اقدام فراقوه ای و نیازمند همکاری دستگاه های بسیاری است ادامه داد: این طرح با هدف ایجاد محدودیت یا مطلوبیت در برخی محصولات اجرایی خواهد شد.
وی توضیح داد: به عنوان مثال در کشت گندم آبی، از روش های تشویقی همچون کشاورزی قراردادی، پیش خرید محصول، تامین کود و بیمه در ابتدای کار و کسر مبالغ از قیمت نهایی محصول استفاده خواهد شد تا مطلوبیتی برای کشاورزان در راستای کشت ایجاد شود.
| بیشتر بخوانید: |
| خسارت ۱۵۰۰ میلیارد تومانی سیلاب به کشاورزی لرستان |
| روایتی تلخ از مصائب خشکسالی در لرستان/ فرونشست ۱۰ متری زمین/ خروج نفت و گاز از زمین‌های کشاورزی و چاه‌های آب |