گفتمان: لباس کُردی یکی از شاخصەهای هویتی قوم کُرد است و زیبایی و اهمیت آن به اندازه‌ای است که به یک ویترین جهانی تبدیل شده و روزی را در تقویم جهانی (۱۰مارس) به خود اختصاص داده است.
جدای از تنوع فرهنگی کردستان، لباس‌های کُردی از تنوع خاصی برخوردار بوده و هر منطقه‌ای دارای لباس مخصوص به خود است که از انواع لباس زنانه کُردی می‌توان به سقزی، سورانی، سنه‌ای و اورامی اشاره کرد.
در کنار این همه زیبایی خیره‌کننده‌ای که لباس‌های کُردی در خود دارند، زیورآلات به کار رفته در آن خود از اصالت و زیبایی خاصی برخوردار است که در دنیا و در نوع خود بی‌نظیر است.
استفاده از سکه‌های طلا و لیره در پوشش زنان کُرد زیبایی چشم‌نوازی ایجاد کرده و صدای ناشی از برخورد سکه‌ها و لیره‌ها با هم در هنگام راه رفتن زنان کُرد چنان موسیقی دلنوازی را ایجاد کرده که طبع هنری هنرمندان و شاعران کُرد را برانگیختە و در وصف آن شعرها سروده و آوازها سرداده‌اند.
تاثیر حوزە جغرافیایی کردستان بر پوشش مردمان کُرد
یک کارشناس مردم‌شناسی در کردستان گفت: پوشاک ماحصل گفتمان انسان با طبیعت است و این ماحصل تحت‌تاثیر مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و شرایط جوی حاکم بر منطقە زندگی است.
ابراهیم هاشمی اظهار کرد: مسائل اجتماعی همچون قشربندی‌ها و طبقات و مشاغل اجتماعی و مسائل فرهنگی همچون آیین‌ها و مراسمات مختلف، بر پوشاک به عنوان ماحصل خروجی انسان بە عنوان بارزترین نمود فرهنگی هر قوم و ملت، تاثیرگذار است.
هاشمی بیان کرد: اگر قدمت و تاریخی برای پوشاک در نظر گرفتە شود از بدو پیدایش، انسان بە این پدیده فرهنگی دست یافتە است.
وی ادامە داد: انسان از بدو آفرینش برای در امان ماندن از سرما و گرما و گزندهای طبیعی از ابزارهای مختلفی برای پوشاندن خود استفادە کردە تا زمانی کە وارد حوزە بافت و نساجی شدە است.
این کارشناس مردم شناسی افزود: حوزە جغرافیای فرهنگی کُردها بسیار گستردە است و از دهلران آغاز و ایلام، کرمانشاە، کردستان، بخشی از آذربایجان غربی، بخشی از ترکیە، سوریە، عراق و قسمتی از جغرافیای خراسان شمالی را در برمی‌گیرد.
ابراهیم هاشمی در خصوص تاثیر حوزە جغرافیایی بر پوشش و لباس کُردها ادامە داد: حوزە جغرافیایی کردستان، مناطق کوهستانی، دشت‌ها و مناطق سردسیری و گرمسیری و ملایم را شامل می‌شود کە نوع پوشش هریک از این محیط‌ها بر اساس شرایط جوی و محیطی و انسان‌های پرورش‌یافتە در این منطقە با سایر مناطق متفاوت است.
حاکمیت علم و تکنولوژی بر نوع پوشش در عصر حاضر
وی اضافە کرد: شاید امروزە بسیاری از موازنەهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دستخوش تغییر و تحولات فراوانی شدە است، اما در گذشتە مسائل اجتماعی و فرهنگی و جو جغرافیایی حاکمیت صددرصدی بر نوع پوشش انسان داشتە است؛ لذا بە مرور زمان و با دستیابی بشر بە تکنولوژی‌های روز دنیا، علم و تکنولوژی بیشترین تاثیر را بر نوع پوشش داشتە است.
هاشمی خاطرنشان کرد: در پنجاە سال اخیر نوع پوشش مناطق مختلف کردنشین باهم بسیار متفاوت بودە کە امروزە این تفاوت در نوع پوشش بسیار کاهش پیدا کردە است.
وی ادامە داد: همچنین در مسائل فرهنگی نیز شاهد تنوع فوق‌العادەای از پوشش‌ها در مناطق کُردنشین هستیم؛ بە نحوی کە در مراسمات آیینی، عزا و ماتم و شادخواری نوع پوشش‌ها باهم بسیار متفاوت و متنوع است.
هاشمی بیان کرد: مراسمات در حوزە مردم‌شناسی شامل سە ردە؛ شادخواری و نشاط، ماتم و عزا و مراسمات آیینی است و هرکدام از این مراسمات خروجی پوشاک خاص خود را دارد.
وی یادآور شد: مراسماتی با محتوی شادخواری دارای پارچە لباس و طرح‌های شادتری است و خروجی آن کاملا بر رنگ لباس کُردها تاثیرگذار است و همچنین در مراسمات ماتم و عزا نیز خروجی پوشاک کاملا متفاوت است.
هاشمی ادامە داد: کلاش یکی از آن پوشش‌های اصیل کردی و خاص منطقە اورامانات و متریال اصلی آن در بطن شرایط جغرافیایی است و این نمود فرهنگی بە حدی قوی بودە کە بە سایر مناطق کُردنشین نیز انتقال پیدا کردە است.
جایگاە والای زیورآلات در اعتقادات و باورهای زنان کُرد
وی در خصوص علاقە زنان کُرد بە استفادە از زیورآلات متعدد در پوشش خود بیان کرد: زیورآلات بە لحاظ متریال بە دو حوزە سنگ‌ها و فلزها تقسیم می‌شود.
هاشمی ادامە داد: زنان کُرد از زیورآلات فلزی در گوشوارە، گوشوارە‌نما، گردنبند، سینەریز، بازوبند، النگو و پابند استفادە می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: اما سنگ‌ها علاوە بر بُعد زیباشناسی، جایگاە اعتقادی و درمانی خاصی در بین مردم کُرد دارد، و از آن‌ها در دفع غم و غصه، دفع بلا، انرژی‌زایی و افزایش رزق و روزی استفاده شدە است.
هاشمی یادآور شد: هفت نوع عقیق در پوشش زنان کُرد بەکار رفتە کە هرکدام کاربرد خاصی داشتە است، برای نمونە طبق تحقیقات انجام شدە سنگ کهربای بە کار رفتە در پوشش زنان کُرد کە در گذشتە به عنوان آویز گردنی استفادە می‌شد، برای دفع گواتر بودە است.
وی با بیان اینکە زیورآلات زنان کُرد مربوط بە حوزە اعتقادی و باورهای آنان است، عنوان کرد: سنگ شبق بە کار رفتە توسط زنان کُرد برای دور کردن یک موجود ذهنی کە در گذشتە بە زن زائو و بچە تازە بە دنیا آمدە صدمە می‌رساند، استفادە شدە است.
این کارشناس مردم شناسی در خصوص روز جهانی لباس کُردی گفت: هدف از اختصاص یک روز در تقویم جهانی بە لباس کُردی بە هیچ‌وجە نشان از برتری قوم کُرد بر سایر قوم‌ها نیست و در حوزە مردم‌شناسی چیزی بە اسم تعصب قومی وجود ندارد و این امر یک امر قوم مداری است.
ابراهیم هاشمی در ادامە سخنان خود عنوان کرد: لباس کُردی، کاملا منطبق با مسائل قومی و مذهبی، اعتقادی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و شرایط جوی است و همین امر باعث ماندگاری آن شدە است.
توجە بیش از حد بە بُعد زیبایی‌شناختی در لباس کُردی
وی خاطرنشان کرد: همچنین توجە بە بعد زیبایی‌شناختی در پوشش لباس کُردی سبب محبوبیت این پوشش شدە است.
هاشمی اظهار کرد: اگر قدمت جریان مزون در دنیا پیشینەای صد سالە داشتە باشد، در حوزە جغرافیایی کردستان قدمتی چند هزار سالە داد.
وی ادامە داد: گردنبندها و بازوبندهای یافت شدە با قدمت ۶۰۰ هزار سالە در جریان یافتەهای باستان‌شناسی، شاهدی بر توجە مردم کُرد بە مسائل زیبایی شناختی است و حتی در لباس‌های مخصوص مراسمات ماتم و عزا بە جلوەهای بصری زیبایی در آن توجە شدە است.
هاشمی خاطرنشان کرد: بە مرور زمان و از دهە ۱۳۱۰ تا ۱۳۲۰ شاهد نوع جدیدی از پوشش کُردی هستیم و شاهد نوآوری و خلاقیت بیشتری در نوع لباس‌ها هستیم.
هاشمی یادآور شد: هیچکس منکر ضرورت بدعت و نوآوری در نوع پوشش و لباس نیست، اما بهتر آن است کە این نوآوری در بطن حوزە جغرافیایی منطقە کردستان ایجاد شود.