سال گذشته ۱۶.۲ میلیون تن کالاهای داخلی به ارزش ۱۱ میلیارد دلار از طریق گذرگاههای مرزی خوزستان به کشورهای مختلف به‌ویژه عراق صادر شد؛ اما طی سال‌های گذشته مشکلات و موانع متعددی در مسیر صادرات به عراق ایجاد شده که ابعاد آن در میزگرد مشکلات مربوط به صادرات استان خوزستان بررسی شد.
براساس گزارشهای رسمی ، صادرات استان به عراق در سال ۹۸، به ارزش ۳.۳ میلیارد دلار و به وزن حدود ۳.۹ میلیون تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۹۷ از نظر وزنی ۴ درصد کاهش و از نظر ارزشی ۶ درصد رشد داشته است.
پلی اتیلن سبک و سنگین، ریفرمیت، شمش فولادی، گاز پروپان، نفت‌های سنگین، متانول، پلی وینیل کلراید،کود اوره، گاز بوتان، تولوئن، کلینکر، میلگرد، مخلوط زائلین، کنستانتره، آمونیاک، قیر نفت، تجهیزات نیروگاهی، منو اتیلن، روغن پایه،آخال و پوست حبوبات، هیدروکربن سبک، ماهی، سیب زمینی، هندوانه و فورفورال، عمده اقلام صادراتی استان به عراق هستند.
سهم صادرات استان به عراق از کل صادرات کشور (۹ میلیارد دلار) حدود ۲۶ درصد است که بیش از یک چهارم از صادرات کشور به عراق به استان خوزستان تعلق دارد.
کارگروه توسعه صادرات خوزستان باید از حالت منفعل خارج شود
نائب رییس اول اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق با تاکید بر اینکه عوامل داخلی(ایران) و خارجی(عراق) در ایجاد مشکلات پیش آمده در مسیر توسعه صادرات به کشور عراق تاثیرگذار هستند، گفت: به‌عنوان مثال در مرز چذابه که یکی از گذرگاههای رسمی ایران در تجارت با این کشور محسوب می‌شود، نهادهای مختلفی در اعمال تصمیم گیری‌ها در این مرز سهیم هستند.
شهلا عموری ادامه‌داد: این درحالی است که بهترین شکل مدیریت در این مرز، ایجاد مدیریت واحد است تا در نهایت بین گمرک، پایانه‌ها و دیگر دستگاه‌های مستقر در مرز وحدت رویه مشخصی ایجاد شود.
وی تصریح‌کرد: نبود برخی ابزارهای تعیین کارشناسی در تسهیل صادرات ، باعث توقف این امر شده که به ایجاد خسارت‌های جبران ناپذیری برای تجار منجر می‌شود.
رییس اتاق بازرگانی اهواز همچنین با بیان اینکه زمین‌های این مرز در مالکیت شهرداری بستان است، بیان داشت: علاوه بر این نیز کارگران فعال در چذابه تحت نظارت شهرداری فعالیت می‌کنند که به این واسطه مشکلاتی به‌وجود آمده است.
عموری این شرایط را زمینه افزایش هزینه‌های تولید و صادرات کالا دانست و گفت: پیش از این هماهنگی‌هایی در خصوص ساماندهی مرزهای استان به‌ویژه مرز چذابه در کارگروه توسعه صادرات استان صورت گرفته بود اما این شرایط نشان دهنده آن است که بخشهای بسیاری از مصوبات این کارگروه اجرایی نشده است.
وی یادآورشد: دبیرخانه کارگروه توسعه صادرات از ظرفیت لازم برای رفع مشکلات موجود در مرزها برخوردار است اما متاسفانه برگزاری نشست‌های مربوط به آن با تاخیر چندین ماه انجام می‌گیرد و این رویه چالش‌های فعالان اقتصادی و تجار را بیشتر کرده است.
دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان با تاکید بر اینکه اجرایی شدن مصوبات این کارگروه امری ضروری و لازم است، گفت: نصب باسکول در نقطه صفر مرزی ایران و عراق در مرز چذابه، چالش جدی برای تجار و بازرگانان ایجاد کرده و با وجود دستور استاندار خوزستان و مصوبه شورای تامین مبنی بر جمع آوری آن، اما اقدامی در این رابطه صورت نگرفته است.
رایزن‌های بازرگانی نیازهای فصلی عراق به کالاهای ایرانی را شناسایی کنند
عموری در بخش دیگری از این میزگرد بیان‌داشت: نبود بانک اطلاعاتی میان طرف عراقی و طرف ایرانی جهت آگاهی از توانمندی‌ها و قابلیت‌های بالقوه و بالفعل یکدیگر از جمله موانع تسهیل در روند صادرات کالاهای داخلی است.
وی با بیان اینکه نیاز کشور عراق به محصولات کشاورزی خوزستان زمانی است که فصل برداشت محصولات آنها نباشد، افزود: در زمانی که استان خوزستان با انباشت محصولات کشاورزی مواجه است؛ کشور عراق با حمایت از تولیدات داخلی از ورود کالاهای مشابه جلوگیری می کند ؛ بنابراین نگاه ما در بخش محصولات کشاورزی نیاز به تغییر دارد و حداقل با شناخت دقیق از وضعیت کشاورزی منابع طرف تجاری باید در الگوی کشت تغییر حاصل شود.
نائب رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق با تاکید بر اینکه کشت محصولات کشاورزی در استان خوزستان با چشم انداز صادرات به عراق نیازمند مدیریت کشت و برنامه ریزی است، گفت: در این صورت باید به کشت محصولات کمیاب یا نایاب در بازار عراق پرداخته شود.
وی اضافه‌کرد: کنسولگری‌ها و رایزن‌های بازرگانی در عراق می‌توانند با تهیه بانک‌های اطلاعاتی از تخصص تجار و نیاز فصلی بازار آن کشور مطلع گردند تا امر صادرات محصولات ایرانی با تسهیل همراه شود.
استان خوزستان و کشور عراق از ویژگی‌های کشت نسبتاً یکسانی برخوردار هستند
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اهواز با تاکید بر اینکه به دلیل وجود اشتراکات جغرافیایی بین استان خوزستان با کشور عراق بویژه جنوب و مرکز آن، معمولا کشت یکسانی از محصولات کشاورزی انجام می‌گیرد، اظهارداشت: این درحالی است که به واسطه آب جاری در رودخانه‌های دجله و فرات، محصولات تولیدی در این کشور نسبت به استان خوزستان عموماً بهتر است.
سید سلطان حسینی‌امین ادامه داد: مجموعه مدیریت اقتصادی و جهاد کشاورزی خوزستان باید توجه داشته باشد که کشور عراق در حال اعمال تغییرات و اصلاحات زیرساختی در صنعت کشاورزی و کشت محصولات خود است و مهمترین آن در حوزه خرما محسوب می‌شود.
وی اضافه کرد: نخلستانهای کشور عراق برای بهبود تولید خرما در آستانه اعمال اصلاحات اساسی هستند که این امر می‌تواند در آینده بازارهای ایران را به خطر بیندازد.
نائب رییس اول اتاق بازرگانی اهواز خاطرنشان‌کرد: در صورتی که این موضوع در داخل کشور و بخصوص استان خوزستان مورد بی‌توجهی قرار گیرد، قطعا طی سال‌های آینده خرمای کشور عراق بخش قابل توجهی از بازار خرما در دنیا را تسخیر خواهد کرد.
حسینی‌امین همچنین دلیل نوسانات موجود در زمینه تجارت با کشور عراق را مشخص نبودن نیاز عراق به محصولات ایرانی دانست و گفت: انجام نشست‌های مشترک در دو سطح دولتی و بخش خصوصی و اعمال تصمیمات مشترک می‌تواند مسیر صادرات کالاهای داخلی را بهبود ببخشد.
وی با تاکید بر اینکه تشکیل شرکت‌های مدیریت صادرات نیز موضوعی است که در تقویت صادرات کالاهای ایرانی به کشور عراق اثرگذار هستند، افزود: در این رابطه اتاق بازرگانی اهواز آمادگی دارد تا همکاری‌های مشترکی را با دستگاه‌های اجرایی داشته باشد.
حسینی‌امین در بخش دیگری از این میزگرد بر اهمیت توریسمدرمانی در جهت ارزآوری برای کشور اشاره کرد و گفت: بخش قابل توجهی از مسافران عراقی که از مرزهای خوزستان وارد کشور می‌شود ، قصد دارند از سیستم بهداشت و درمان ایران استفاده کنند.
وی ادامه‌داد: این درحالی است که به دلیل نبود شرکت های فعال حوزه توریست درمانی در خوزستان ، این مسافران تمایل دارند که به شهرهای مشهد، شیراز، تهران و … مراجعه کنند؛ لذا لازم است ساختار مشخصی در این زمینه ایجاد گردد تا منابع ارزی حاصل از این فعالیت به استان خوزستان بازگردد.
صادرات کلینکر سیمان محدود شود
عضو کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران از صادرات کلینکر سیمان به‌عنوان خام فروشی مواد اولیه تولیدی نام برد و گفت: از زمانی که صادرات این کالا به عراق افزایش یافت، صادرات محصول نهایی آن یعنی سیمان به شدت کاهش یافته است.
سیروس عبیاوی تامین کننده عمده کلینکر عراق را کشورهای امارات و ایران عنوان‌کرد و افزود: امارات در تامین این کالا، سهم بسیار کمی دارد و به همین دلیل در صورتی که صادرات کلینکر از سوی دولت با محدودیت همراه شود، قطعا سهم ایران در تامین نیاز سیمان کشور عراق بیشتر خواهد شد.
وی ادامه داد: در دوره‌ای سیمان صادراتی ایران تا پیش از راه اندازی کارخانجات عراق یکی از مهمترین کالاهای اساسی صادراتی ما به این کشور بود.
نائب رییس دوم اتاق بازرگانی اهواز همچنین از بازار عراق به عنوان یک بازار سنتی یاد کرد و گفت: بر همین اساس لازم است تا بانک‌های اطلاعاتی تجارت با این کشور به‌صورت مستمر به روزرسانی شوند. باید توجه داشت که عراق مهمترین فرصت صادراتی کشور است که با وجود رقیبان بسیار قوی در آن، تجار ما کماکان جهت حفظ سهم صادراتی کشور تلاش می کنند لذا دولت باید در این زمینه یار و یاور بخش صادراتی و تجار باشد و از رفع موانع و ارایه تسهیلات و سایر حمایتها دریغ نورزد.
پیگیری مشکلات تجارت خارجی خوزستان با عراق از طریق وزارت کشور
مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان با تاکید بر اینکه تلاش مجموعه مدیریت اقتصادی استان بر این است تا پیش از پایان دولت دوازدهم روند فعالیت تجارت خارجی در استان خوزستان از ساماندهی مشخصی برخوردار گردد، گفت: در این رابطه با همکاری پارلمان بخش خصوصی ، آسیب‌شناسی دقیق و بررسی‌های کارشناسی لازم در دستور کار قرار گرفته است.
ارسلان شهنی پیگیری بخشی از مشکلات موجود در مرزهای استان بخصوص مرز چذابه را از طریق معاونت اقتصادی وزارت کشور میسر دانست و ادامه داد: آن بخش از مشکلاتی که در استان قابل حل نیستند طی گزارشی به وزارت کشور اعلام می‌شود تا اقدامات لازم جهت هماهنگی‌های بین بخشی دستگاه‌های مستقر در مرز صورت بگیرد.
وی تصریح‌کرد: لزوم ایجاد مدیریت واحد و سازماندهی شده جهت جلوگیری از عملکرد جزیره‌ای مراکز اقتصادی و وجود مراجع تصمیم‌گیرنده متعدد در مرز باید با جدیت مورد پیگیری قرار بگیرد.
این مقام مسئول در استانداری خوزستان با تاکید بر اینکه متولی تعیین صادراتی بودن کالاها بر عهده گمرک است، گفت: در این رابطه طی مکاتبه‌ای با استاندار خوزستان خواسته خواهد شد تا تذکرات و تصمیم‌گیری‌های لازم در جهت جلوگیری از دخالت دیگر نهادهای غیرمرتبط در امر تجارت ابلاغ شود.
شهنی یادآورشد: در این بین نیز نقش کارگروه توسعه صادرات بسیار با اهمیت است و به همین دلیل باید اجرایی شدن مصوبات این کارگروه مورد پیگیری قرار بگیرد.
وی بر تشکیل مستمر نشست‌های این کارگروه به منظور رسیدگی به مشکلات توسعه صادرات تاکیدکرد و گفت: ظرفیت‌های استان خوزستان باید در این راستا بکارگیری شود و روند صادرات محصولات ایرانی به کشور عراق تسهیل گردد.
مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان همچنین انجام نشست‌های مشترک با مقامات عراقی در راستای توسعه فعالیت‌های تجاری ۲ طرف را با اهمیت خواند و گفت: به زودی استاندار خوزستان با مقامات این کشور دیدار خواهد کرد و به بیان موانع پیش‌روی فعالیت تجار ایرانی که به واسطه سیاستگذاری‌های دولت عراق در مرزهای مشترک به وجود آمده؛ خواهند پرداخت.
ایرنا