به گزارش گفتمان: سوابق نشان می‌دهد سرشماری از جمعیت عشایر کوچنده در سال‌های ۱۳۶۶، ۱۳۷۷ و ۱۳۸۷ به صورت سنتی چادر به چادر و چهره به چهره انجام می‌شد که با توجه به هزینه بر بودن آن، از سال ۹۷ بحث سرشماری ثبتی مبنا مطرح شد.
طرح سرشماری “ثبتی مبنا” با هدف جمع‌آوری آخرین آمار و اطلاعات جمعیتی، ارتقای سطح خدمات عمومی و اجتماعی، توسعه خدمات الکترونیکی و توزیع عادلانه خدمات و اعتبارات تعریف شده است.
در روش ثبتی مبنا برخلاف آمارگیری به روش سنتی، داده‌ها به صورت مستقیم از جمعیت جمع‌آوری نمی‌شود و این کار با استفاده از داده‌های اداری نگهداری شده در بانک‌های اطلاعاتی دستگاه‌های مختلف اجرایی و خدماتی کشور جمع‌آوری می‌شود.
بر این اساس ثبت اطلاعات خانوارهای عشایری کوچرو در محل قشلاق از طریق تعاونی‌های عشایری و فرم‌های خود اظهاری آغاز و در سال ۹۸ این کار به سرانجام رسید.
در سال ۹۹ نیز ارتباط بین سامانه مدیریت اطلاعات آماری سازمان امور عشایر ایران و سایر پایگاه‌های ارتباطی کشور از جمله ثبت احوال، هدفمندسازی یارانه‌ها، بیمه سلامت، تامین اجتماعی، آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، نهضت سوادآموزی، بهزیستی، امور مالیاتی، فنی و حرفه‌ای، صندوق بیمه، سرشماری عمومی کشاورزی برقرار و در سال ۱۴۰۰ به صورت رسمی از داده‌های نهایی آماری سرشماری ثبتی مبنا جامعه عشایری منتشر شد.
برخی از عشایر در این باره می‌گویند: با وجود همه مزایای طرح سرشماری به شیوه ثبتی مبنا اما ممکن است در این شیوه سرشماری تعدادی از عشایر واقعی از آمار جا افتاده باشند و یا تعدادی که عشایر نیستند در آمار آورده شده باشند که این موجب بروز بسیاری از مشکلات برای جامعه عشایری شده است.
۴۰ درصد عشایر در سامانه ثبت‌مبنایی نیستند
مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری گفت: در زمان حاضر ۴۰ درصد از جمعیت عشایری این استان در سامانه سرشماری ثبتی مبنا ثبت نشده و همین امر باعث بروز مشکلاتی برای این جامعه شده است.
محمد محمودی گفت: از سال ۹۷ که سامانه سرشماری ثبتی مبنا تعریف شد به دلیل اطلاع‌رسانی نامناسب، برخی از خانوارهای عشایری استان نتوانستند در این سامانه ثبت‌نام کنند.
او اضافه کرد: براساس قانون تعریف شده، ارائه خدمات به جامعه عشایری منوط به ثبت‌نام جامعه هدف در سامانه سرشماری ثبتی مبنا است بر این اساس افرادی که موفق به ثبت‌نام نشده‌اند از دریافت خدمت تعریف شده محروم می‌شوند.
نام ما در سامانه باشد
در همین ارتباط به سراغ یکی ازخانوارهای عشایری چهارمحال و بختیاری که موفق به ثبت‌نام در سامانه ثبتی مبنایی نشده و از دریافت خدمات محروم است رفتیم.
نیازعلی ناصری کریم‌وند از عشایر اهل بازفت چهارمحال و بختیاری گفت: به دلیل ثبت‌نام نکردن در سامانه سرشماری ثبتی مبنا، از خدمات ارائه شده به جامعه عشایری برخوردار نیستم و همین مساله فشار اقتصادی زیادی را تحمیل کرده است.
او ادامه داد: با وجود اینکه جزو جمعیت عشایر کوچرو هستم اما به دلیل ثبت‌نام نکردن در سامانه سرشماری ثبتی مبنا، جزو این جمعیت به شمار نمی‌روم و از همه خدمات ارائه شده به جمعیت عشایری محروم هستم که انتظار دارم مسوولان امر در این خصوص چاره‌اندیشی کنند.
ناصری کریم‌وند در خصوص تامین نهاده‌های دامی گفت: ممکن است برخی از افراد که دام ندارند اما به دلیل دریافت برگ هویت‌گذاری، نهاده‌های دامی دریافت کرده باشند و به قیمت بازار به عشایری که دارای دام هستند، بفروشند.
او محرومیت از دریافت تسهیلات تبصره ۱۸ و پکیج خورشیدی را از دیگر مشکلات ناشی از ثبت‌نام نشدن در سامانه ثبتی مبنا عنوان کرد.
ناصری کریم‌وند می‌گوید: یکی از مشکلات عشایر این است که برخی از آن‌ها براساس اطلاعات سامانه ثبتی مبنا مربوط به آمار استان خوزستان هستند در حالی که خود اهل چهارمحال و بختیاری به شمار می‌روند و در آمار این استان به حساب نمی‌آیند.
سامانه بروزرسانی شود
یک پژوهشگر حوزه عشایر چهارمحال و بختیاری می‌گوید: طرح آماری سرشماری ثبتی مبنا به عنوان یک پایه آماری صحیح به شمار می‌رود که به این صورت خدمات تعریف شده برای جامعه عشایری به دورترین نقطه هدف می‌رسد.
نوید غریب‌شاهی بختیاری هفت لنگ می‌گوید: زندگی اجتماعی عشایر مبتنی بر کوچ، قبیله‌ای و معاش آن‌ها وابسته به دامداری و در کلان میدان فعالیت این قشر سیاه چادرهای آن‌ها به شمار می‌رود در حالی که پایگاه اطلاعات ثبتی مبنایی و داده‌هایی که از آمار ثبتی مبنایی جمع‌آوری می‌شود سیستمی و پشت میزی است.
این کارشناس و پژوهشگر حوزه عشایرچهارمحال و بختیاری می‌گوید: با مراجعه به سامانه سماک متوجه شدیم آمار بخشی از عشایر در سامانه مرکز آمار ایران تایید نشده و نقطه مقابل این‌ها نیز برخی از افراد هستند که سال‌ها تغییر ماهیت عشایری داده و در شهرها و یا روستاها سکونت دارند اما نام آن‌ها در سامانه سرشماری ثبتی مبنا به ثبت رسیده است.
غریب‌شاهی با اشاره به بسته شدن سامانه و تحویل فرم خوداظهاری به عشایر افزود: یکی از ایرادهای فرم‌های خوداظهاری عشایر نرسیدن فرم‌ها به دست آنان به دلیل وجود مناطق سخت‌گذر، حضور نداشتن آن‌ها در منطقه و یا نداشتن اطلاعات کافی برای تکمیل فرم‌ها است.
به گفته غریب‌شاهی، برخی از خانوارهای عشایری به دلیل ثبت نشدن اطلاعات آن‌ها از داشتن پکیج‌های خورشیدی محروم‌اند و باید از روشنایی خانواده‌هایی که از این امکان برخوردار هستند استفاده کنند اما مساله اینجا است که این پکیج‌ها تنها توان روشنایی سه چراغ را دارد و بیشتر این خانواده‌ها برای روشنایی چادرهای خود از چراغ‌های نفتی و یا فانوس برای روشنایی محیط خود استفاده کنند.
او گفت: با توجه به بازشدن سامانه و پرکردن فرم‌های خوداظهاری از سوی عشایر انتظار می‌رود با سرعت بخشی در روند پالایش دوباره؛ تکلیف ۱۵هزار خانوار عشایری چهارمحال و بختیاری که در سامانه ثبتی مبنا ثبت نشده و این امر موجب بروز مشکلاتی برای آن‌ها شده مشخص شود.
ثبتی مبنایی؛ مبنای خدمات‌رسانی
معاون توسعه و امور زیربنایی اداره کل امور عشایر چهارمحال و بختیاری گفت: پس از تحویل فرم‌های خود اظهاری به عشایر در سال ۹۸ پالایش اولیه‌ای در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ انجام شد و خروجی آن از سوی مرکز آمار ایران به عنوان آمار ثبتی مبنایی و مبنای خدمات‌رسانی به عشایر کوچنده درون و برون کوچ شد.
محسن نادری افزود: در زمان حاضر ۴۰ هزار خانوار عشایری در چهارمحال و بختیاری فرم خوداظهاری پرکرده‌اند که از این شمار تنها ۱۲۴ هزار و ۱۷۳ نفر در قالب ۲۵ هزار و ۱۱۰ خانوار تاییدیه آمار ثبتی مبنا را گرفته‌اند.
مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری گفت: انتظار می‌رود تا زمان حل مشکل و ابلاغ پالایش، نهایی خدمات به خانوارهایی که موفق به ثبت‌نام در سامانه ثبتی مبنا نشده‌اند براساس هویت عشایری و مدارکی که ادارات امور عشایر شهرستان‌ها و شرکت‌های تعاونی دارند به روال قبل به ارائه شود.
محمد محمودی در خصوص تامین آرد افزود: همچنین برای برطرف کردن مشکل تامین آرد خانوارهایی عشایری که در سامانه ثبتی مبنا ثبت نشده‌اند مصوبه‌ای برای تامین آرد آن‌ها از کارگروه آرد و نان استان گرفته شد.
او یادآور شد: با این حال این خانوارهای عشایری همچنان با مشکل دریافت تسهیلات تبصره ۱۸ و پکیج‌های خورشیدی روبرو هستند.
جمعیت عشایری چهارمحال و بختیاری ۲۵ هزار و ۱۱۰ خانوار با ۱۲۴ هزار و ۱۷۳ نفر است.
عشایر چهارمحال و بختیاری بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار راس دام سبک دارند و سالانه افزون‌بر یک‌هزار تُن پشم، ۲۲ هزار تُن گوشت قرمز و ۳۵ هزار تُن شیر در مناطق عشایری استان تولید می‌شود.
عشایر این استان در فصل پاییز به خوزستان و در فصل بهار از خوزستان به چهارمحال و بختیاری کوچ می‌کنند.
| بیشتر بخوانید: |
| خانه‌های بهداشت سیار در مناطق عشایری چهارمحال و بختیاری فعال می‌شود |
| ۳۰۰ میلیارد ریال تسهیلات به عشایر چهارمحال و بختیاری اختصاص یافت |