گفتمان، محسن جمشیدزاده: در بارش های سیل آسیای اسفند۱۴۰۲ و فروردین و اردیبهشت۱۴۰۳ پیش بینی می شد که تابستان گرمی را در کشور شاهد باشیم که از میانه اولین ماه تابستان تا کنون این موج‌صعودی گرما نه تنها سینوسی و نزولی نشده بلکه کماکان افزایشی و صعودی است و باعث شد که یکشنبه ۷ مرداد و همزمان با مراسم حکم تنفیذ رئیس جمهور دکتر مسعود پزشکیان سراسر کشور به جزء مراکز اورژانس و امدادرسان تعطیل رسمی اعلام شود و کارشناسان سازمان هواشناسی و بویژه وزارت نیرو به مردم به توصیه کردند که از وسایل سرمایشی خود به نحو بهینه استفاده کرده و لامپ های اضافی را خاموش کنند و بازه ساعت کاری ادارات در کشور نیز بر همین اساس و مصرف بهینه انرژی و عدم اتلاف انرژی مضاعف در ارگان ها و سازمان های دولتی از ۱۵ خرداد تا۱۵ شهریور از ساعت۶ صبح تا۱۳ ظهر اعلام شده است و افزایش تراکم باران و نزولات جوی در مناطق مختلف کشور باعث افزایش تراکم پوشش گیاهی و مراتع گردید و همین مسأله بیش از پیش؛ پیش درآمدی شد برای ممانعت و پیشگیری از وقوع آتش سوزی در این عرصه های بکر جنگلی و مرتعی که متأسفانه به جز وزش بادهای گرم و صاعقه و آذرخش در بیشتر موارد عامل انسانی با سهل انگاری باعث آتش سوزی و تخریب این مراتع بکر در کشور قلمداد می شود و باید با کلاس های کارگاهی بیشتر و فرهنگ سازی و تدوین اطلس رنگی جامع مراتع و جنگل های کشور و ارسال آن از سوی سازمان جنگل ها و مراتع و سازمان محیط زیست به سراسر ارگان های متبوع تحت نظارت خویش در این زمینه اهتمام و جدیت بیشتری بورزند.
وقوع آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع از مخرب‌ترین حوادثی است که آثار و پیامدهای زیادی و گاهی جبران ناپذیری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی به دنبال دارد. روند آتش‌سوزی‌ها طی دو دهه اخیر در ایران نشان می‌دهد که به طور متوسط هر ساله به خصوص با فرا رسیدن ماه‌های گرم سال، بیش از هزار فقره آتش سوزی صرفاً در جنگل‌ها رخ داده و نزدیک به ۳۵۰۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی در طعمه آتش سوزی گرفتار شده و بخشی از این عرصه‌ها نیز کاملاً از بین رفته‌اند؛ هرچند که هنوز ارزش بازاری و غیر بازاری گونه‌های گیاهی و جانوری جنگل‌ها و مراتع به طور دقیق مشخص و تعیین نشده است ولی از بین رفتن بخشی از عرصه‌های جنگلی و مرتعی کشور از بین رفتن حیات وحش و کاهش تنوع زیستی گیاهی و جانوری، آلودگی هوا و گرم شدن کره زمین، تغییرات اقلیمی و آب و هوایی در چند سال اخیر، تشدید فرسایش خاک و آثار شناخته و ناشناخته دیگر از جمله پیامدهای آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع قلمداد می‌شوند، همچنین هزینه های مستقیم و غیر مستقیم زیادی از جهت اطفای حریق و احیا و بازسازی مناطق سوخته شده به اقتصاد کشور تحمیل می‌شود.
یکی دیگر از مهمترین پیامدهای منفی وقوع آتش سوزی در مراتع و جنگل‌های کشور به خطر افتادن زیست و معیشت جوامع محلی وابسته به جنگل‌ها و مراتع است که از منابع و تولیدات جنگل از جمله محصولات فرعی « دارو یا خوراک صنعتی» و مرتعی برای امرار معاش خویش استفاده می‌کنند یا اینکه از چوب درختان برای پخت و پز، ساخت مسکن و غیره استفاده می‌کنند و نیاز است راهکارها و تدابیر لازم برای این امر تدوین و اندیشیده شود.
طبق بررسی‌ها تقریباً ۱۰ درصد آتش سوزی در مراتع و جنگل‌های ایران به وسیله عوامل طبیعی مانند برخورد صاعقه و آذرخش، خودسوزی جنگل‌ها در اثر وزش بادهای گرم به وقوع می‌پیوندد. ولی در بیش از ۹۰ درصد آتش سوزی ها« عامل انسانی» به صورت عمدی « در اثر اختلافات قومی و قبیله‌ای و ایجاد آتش سوزی به منظور ضربه زدن به طوایف و ایلات دیگر، تبدیل جنگل به مرتع به منظور تامین علوفه بیشتر برای چرای دام و فروش زغال به وسیله افراد سودجو و فرصت طلب یا به عبارت دیگر ایجاد آتش سوزی به منظور تصاحب زمین‌های منابع طبیعی و آتش زدن بقایای محصولات به اصطلاح پسچر در مجاور جنگل ها» و غیر عمدی « از جمله سهل انگاری یا کم توجهی گردشگران، چوپانان، جنگل بانان، کشاورزان و انجام اقدامات مخاطره آمیز مانند انداختن ته سیگار روشن در طبیعت، رها کردن زباله های پرخطر مانند بطری‌های شیشه‌ای و غیره» دخالت داشته است. به طور کلی غالب بودن نقش عامل انسانی در وقوع آتش‌سوزی‌ها به ویژه آتش سوزی‌هایی که از روی عمد رخ می‌دهد و دلایلی که باعث شده جوامع محلی بعضاً خود عامل وقوع آتش سوزی باشد یا اینکه حداقل در برابر وقوع آتش سوزی احساس مسئولیت چندانی نداشته باشد نشان از این دارد که مدیران و متولیان امر نتوانسته اند در زمینه آموزش، فرهنگ سازی و حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم وابسته به جنگل‌ها و مراتع اقدامات مؤثر و تأثیرگذاری داشته باشند.
به عبارت دیگر مدیریت پایدار و اجتماع محور در خصوص منابع طبیعی از طریق پیوند دادن منافع جوامع محلی به منافع حمایت و حفاظت از منابع طبیعی به خصوص در امر مقابله با آتش سوزی‌ها شکل نگرفته است. از این رو هرچند اقدامات متعددی به وسیله دستگاه‌های متولی به ویژه سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری در جهت مقابله با آتش‌سوزی‌ها به انجام رسیده ولی پیشرفت و موفقیت چندانی در کاهش وقوع آتش سوزی‌ها و تقلیل میزان خسارت‌ها به وجود نیامده است. طبق الزام قانون برنامه هفتم که رئیس جمهور محترم دکتر مسعود پزشکیان در برنامه‌های خود و به ویژه در مناظره‌ها به آن تأکید ویژه و جدی داشتند.
توسعه با تعامل و همفکری دستگاه‌های مرتبط با محوریت وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری کشور و سازمان حفاظت محیط زیست، برنامه مدیریت جامع و پیشگیری و مقابله با آتش سوزی عرصه‌های منابع طبیعی کشور که تمام ابعاد پایش، پیش بینی، پیشگیری، کشف و اطفای حریق به احیا و بازسازی و نحوه مشارکت با گروه‌های مردمی و انجمن‌های مردم نهاد را در بر دارد، تدوین و عملیاتی شود؛ از جمله راهکارهای دیگری که در رفع و مرتفع شدن چالش‌های این امر می‌تواند مؤثر باشد می‌توان به تأمین ردیف بودجه مورد نیاز، اصلاح و رفع خلأهای قانونی در زمینه بیمه‌ای و قضایی گروه‌های داوطلب مردمی آسیب دیده از مسائل اطفای حریق، تعامل سازی دستگاه‌ها بر محور آموزش و فرهنگ سازی حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست و تدوین اطلس جامع و راهبردی مراتع و جنگل های کشور در سازمان جنگل ها و مراتع و انتخاب رئیس سازمان محیط زیست« محمد درویش، مازیار سلیمان نژاد، عیسی کلانتری، حسین مهدی زاده،سید محمد بهشتی، و…» با تحصیلات مرتبط و آکادمیک و با دانش، تخصص، مدیریت و تعهد لازم در دولت چهاردهم و غیره اشاره کرد.
ثبت دیدگاه