به گزارش گفتمان زاگرس: استان ایلام و مرز مهران، از ابتدای دهه هشتاد تا کنون گذر و کانون تردد اصلی زوار عتبات عالیات در طول سال و اربعین حسینی است، مرز تجاری و گمرک مهران نیز روزانه شاهد تردد بیش از ۶۰۰ کامیون برای صادرات کالا به کشور عراق است، در دهه ۹۰ تا کنون نیز توجه به راه‌های این استان به ویژه چهار خطه کردن مسیرهای حمیل به ایلام و ایلام به مهران، اندیشمک به دهلران و دهلران به مهران، مورد توجه قرار گرفته است، پروژه‌هایی در این زمینه نیز اجرا و یا در دست اقدام است، اما افزایش ترددها و رونق گرفتن مرز مهران به عنوان کانون تردد زائران حسینی و تبادلات تجاری با کشور عراق، ضرورت توسعه و تسریع در این پروژه‌ها و تکمیل زیرساخت‌های راه افزایش داده است.
استان مرزی ایلام جزو معدود استان‌هایی است که تا کنون از امکان اتصال به شبکه سراسری راه‌آهن نیز بی‌بهره مانده است، کوهستانی و سخت‌گذر بودن راه‌های ایلام، بالا بودن هزینه تمام شده ایجاد راه‌های اصلی و افزایش نیافتن پروازهای فرودگاهی در این استان خواسته یا ناخواسته، ذهن مردم را معطوف به استفاده از شبکه سراسری راه‌آهن می‌کند.
راه‌آهن، یکی از مهمترین نیازهای استان مرزی ایلام در بخش زیرساختی و ارتباطی راه‌آهن است و اجرایی شدن این پروژه حیاتی، نقش مهمی در توسعه بخش‌های دیگر استان دارد و حتی می‌تواند راه توسعه صادرات را با توجه به هم مرز بودن این استان با کشور عراق در بخش ترانزیت کالا در بخش بین‌الملل را نیز فراهم کند.
این در حالی است که صدای سوت قطار با سال‌ها پیش در این استان مرزنشین با وجود همه ظرفیت‌ها و داشته‌های اقتصادی، تجاری، فرهنگی، مرزی، بین‌المللی، دفاع مقدس و … به گوش می‌رسید و امروز نه تنها مردم این سامان بلکه مردم اقصی نقاط کشور از مزیت راه‌آهن در ایلام بهره‌مند می‌شدند.
مرز بین المللی مهران و ضرورت اتصال ایلام به شبکه ریلی
سالانه بیش از چهار میلیون نفر از مرز بین‌المللی مهران برای سفر به کشور عراق و زیارت عتبات عالیات تردد می‌کنند، امروز استان ایلام در کشور و جهان اسلام به عنوان پایتخت خادمان زوار اباعبدالله‌الحسین(ع) شناخته می‌شود، به واسطه اهمیت رویداد کنگره بزرگ اربعین، چهره این استان، در زمینه زیرساخت‌ها به ویژه راه‌های مواصلاتی تاحدودی متحول شده اما دسترسی به شبکه راه‌آهن برای این استان امری بسیار مهم و حیاتی است.
اکنون که ایلام با داشتن این میزان مرز مشترک و به واسطه همجواری و نزدیکی با کشور عراق در کانون توجه مسئولان و مردم قرار دارد، ایلامی که در طول هشت سال جنگ تحمیلی، با دفاع مقدس در برابر تهاجم رژیم بعثی جانانه و قهرمانانه ایستاد و در این مدت نیز از قافله توسعه بازماند، امروز بهترین فرصت است که با اجرایی کردن راه‌آهن چهره این استان و به تبع آن سایر نقاط منتهی به مرز مهران متحول شود چرا که بهره‌مندی از این مهم یکی از فاکتورهای اصلی توسعه است و نباید ساده از آن گذشت.
این در حالی است که استان‌های همجوار و همسایه ایلام همگی به شبکه ریلی کشور متصل شده‌اند، بیشتر کارشناسان حوزه اقتصادی، نبود راه ارتباطی مناسب و دسترسی نداشتن به شبکه ریلی را از مهمترین دلایل توسعه نیافتگی استان ایلام برشمرده‌اند.
باید گفت که اتصال ایلام به شبکه سراسری راه‌آهن به دلیل وجود ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق، همسایگی این استان با استان‌های واسط، میسان، دیاله کشور عراق، امکان راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی در مهران و چیلات دهلران، وجود صنایع مهم پتروشیمی و پالایشگاه گاز ایلام، منابع، چاه‌ها و صنایع نفت و گاز در مناطق مرزی مهران و دهلران، تردد زائران عتبات عالیات در طول سال، صادارت کالای ایرانی به کشور همسایه، قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی بین‌المللی محسوب می شود و همچنین محاسن و مزیت‌های مرز مهران برای سفر اتباع عراقی به ایران و در نهایت افزایش میزان زیرساخت‌های ریلی کشور در راستای خدمات رسانی به مردم کشور، دارای توجیه اقتصادی و فنی بسیار بالایی است.
کلنگ زنی بدون اعتبار پروژه راه آهن ایلام
در ۲ سال گذشته و در ایام هفته دولت(سال ۱۴۰۱) با حضور معاون وقت وزیر راه و شهرسازی، استاندار ایلام، نمایندگان مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی و جمعی از مسئولان استانی کلنگ اتصال ایلام به شبکه ریلی به زمین زده شد.
معاون وقت وزیر راه و شهرسازی در این آیین با بیان اینکه شبکه ریلی در غرب کشور از پروژه‌های اولویت‌دار وزارت راه و شهرسازی است، گفت: برای پروژه راه آهن ایلام اعتباری معادل ۶ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال اختصاص یافته است.
وزیر وقت راه و شهرسازی به ایلام در سفر مردادماه سال گذشته به استان با اشاره به آخرین وضعیت راه آهن ایلام، گفت: پروژه ریلی اسلام آباد – ایلام به طول ۹۰ کیلومتر و پروژه ریلی اندیمشک – دهلران به طول ۱۱۰ کیلومتر به‌زودی منابع لازم از طریق ماده ۵۶ تزریق می‌شود.
مسئولان وقت اداره کل راه و شهرسازی ایلام نیز در این آیین بیان کردند: از محل اعتبارات ملی ۱۷ کیلومتر پروژه راه آهن ایلام از سمت اسلام آباد غرب به ایوان شروع شد که ایستگاه اصلی در چوار بود، در مجموع این خط ریلی ۷۵ کیلومتر و در ۴ قطعه اجرا می شود که قطعه یک آن که با طول ۱۷ کیلومتر ، آغاز شد.
وی تصریح کرد: از یک سری منابع دیگر اعتبارات لازم برای تسریع در روند پروژه‌های ریلی استان ایلام از ۲ سمت تزریق خواهد شد و در مجموع ۲۰۰ کیلومتر خط ریلی در استان ایجاد می‌شود.
عدم تخصیص اعتبار و جمع‌آوری تجهیزات کارگاه پیمانکار فاز اول پروژه
معاون وقت وزیر و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور نیز تیرماه سال جاری در سفر به استان با بیان اینکه بخشی از منابع مالی مورد نیاز راه‌آهن ایلام از محل تهاتر نفت تامین می‌شود، گفت: قرارداد اجرای این پروژه در ۲ قطعه منعقد شده است.
وی با اشاره به اینکه پیشرفت زیرسازی و زیرساختی خط ریل مسیر کرمانشاه تا اسلام آباد حدود ۸۲ درصد است، افزود: مناقصه ۲ قطعه از مجموع ۸۰ کیلومتر خط آهن در محدوده استان ایلام نیز برگزار و پیمانکار آن نیز مشخص شده است اما موضوع اصلی در بحث عملیات اجرایی راه آهن ایلام، تامین مالی است که باید از سوی سازمان برنامه و بودجه پیگیری شود.
بر اساس اطلاعات به دست آمده توسط خبرنگار ایرنا، برای شروع عملیات اجرایی فاز اول پروژه راه آهن ایلام پیمانکار مربوطه پروژه تجهیز کارگاه کرد اما بعد از مدتی به دلیل عدم تخصیص اعتبار کارگاه جمع آوری و از استان خارج شد.
وی با اشاره به اینکه باید منتظر بود که به خط آهن کرمانشاه به سمت اسلام آباد تکمیل شود و ۸۰ کیلومتر بعدی به سمت ایلام آغاز شود، ابراز کرد: در عین حال هم اکنون قراردادهای عملیات اجرایی این خط آهن منعقد شده و دولت هم اقدام خوبی برای آغاز این خط ریلی انجام داد که تامین مالی این محدوده در استان ایلام از محل تهاتر منابع نفتی انجام شود.
این در حالی بود که مسئولان راه و شهرسازی استان ایلام دی ماه سال گذشته از تامین اعتبار ۱۰ هزار میلیارد ریال به صورت نقد و پنج هزار میلیارد ریال به صورت اوراق در قالب ماده ۵۶ تسهیلات بانکی برای احداث خط راه آهن استان ایلام خبر دادند اما متاسفانه هیچ کدام از این اقدامات تا کنون عملی و اجرایی نشده و پروژه راه آهن ایلام هم اکنون در حاله‌ای از ابهام قرار دارد.
کلام پایانی
به اعتقاد فعالان صنعت حمل ونقل، راه اندازی راه‌آهن استان مرزی ایلام تحولی اساسی در حمل نقل و کریدور ارتباطی غرب با توجه به داشتن مرز بین‌المللی مهران محسوب می‌شود.
این در حالی است که در امسال نیز مانند سال‌های گذشته مهران و استان ایلام کانون اصلی تردد زوار اربعین بود، نزدیک به سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مرز مهران تردد کردند و آنچه که بیش از همه در این رزمایش بزرگ در استان ایلام مشهود گردید، رضایت زوار اربعین بود که شهد شیرین خدمت و خدمتگزاری را بیش از پیش نمایان کرد، این رغبت و استقبال زوار عتبات عالیات و اربعین حسینی از مرز مهران که به طور قطع در سال های پیش رو نیز با توجه به مزیت های این مرز، افزایش خواهد یافت، نیازمند برنامه‌ریزی و تکمیل همه زیرساخت‌ها به ویژه در حوزه راه است و راه آهن و ایجاد خط ریلی و اتصال استان به شبکه ریلی کشور می تواند بسیاری از دغدغه‌های حمل و نقل زوار را به مرز مهران کاهش دهد.
با این اوصاف تحقق این مهم به عنوان یکی از آرزوهای بزرگ مردم این دیار، نیازمند مطالبه‌گری مردم، چانه زنی جدی نمایندگان و پیگیری مسئولان جدید در دولت چهاردهم است تا این مهم به سرانجام برسد و وارد فاز اجرایی گردد.
در واقع تحقق و بهره‌برداری این راه ریلی به عنوان یک کریدور ارتباطی فراملی با توجه به مرز بین المللی مهران می تواند میزان رقابت‌پذیری موقعیت ترانزیتی کشور را دو چندان کرده و تامین کننده منافع ملی در حوزه حمل و نقل کالا و مسافر باشد.
در پایان می توان گفت که با روی کار آمدن دولت چهاردهم و اینکه توسعه و ایجاد زیر ساخت های لازم از جمله زیرساخت های ریلی، جاده‌های اصلی، فرعی و روستایی یکی از مهمترین برنامه‌های دولت است، با این اوصاف اگر چه پروژه راه آهن به ایلام تاکنون به نتیجه نرسیده است اما به طور قطع با هماهنگی و همکاری و اراده قوی از سوی مسئولان مرتبط، می‌توان به آینده‌ای روشن و توسعه‌ای پایدار برای این استان امیدوار بود و عملیات اجرایی این پروژه با تامین اعتبار مناسب آغاز گردد.