به گزارش گفتمان زاگرس: در سال‌های اخیر با ورود فناوری های جدید و گسترش قابل توجه استفاده از فضای مجازی، میزان جرایم سایبری و اینترنتی در سایه خلا عدم آگاهی کاربران با تهدیدهای موجود در این فضا، افزایش یافت و هر از گاهی اخباری مبنی بر کلاهبرداری‌های مالی منتشر می‌شود.
برای اطلاع از عملکرد پلیس فتا کردستان و میزان وقوع جرایم سایبری در استان و جزییات بیشتر با سرهنگ فیض‌الله منصوری، رئیس پلیس فتا استان گفت و گویی انجام دادیم که شرح آن در ادامه می آید.
پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فراجا با نام مختصر پلیس فتا و مشهور به پلیس سایبری ایران، یک واحد تخصصی فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که وظیفه آن جلوگیری و مبارزه با ایجاد فیشینگ (کلاهبرداری اینترنتی) و جعل، سرقت اینترنتی، هک، نفوذ و جرائم سازمان یافته رایانه‌ای است.
ابتدا آماری در مورد جرایم سایبری در استان ارائه دهید.
سرهنگ منصوری: شاهد این هستیم که با ورود فناوری‌های جدید و اینترنت و فضای مجازی، زندگی همه انسان‌ها تحت تاثیر قرار گرفته است، به گونه‌ای که همه امروزه با وجود محاسن و معایب این فضا، ناچار به استفاده از آن هستیم.
در طول ۹ ماهه امسال میزان وقوع جرایم سایبری نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۸۰ درصد افزایش یافت.
با توجه به اینکه فضای مجازی، فناوری جدیدی است، سطح سواد رسانه‌ای کاربران متناسب با آن نیست و پایین بودن آگاهی مردم نسبت به فضای مجازی، مجرمان سایبری را ترغیب به سواستفاده و انجام انواع کلاهبرداری از آنان کرده است.
بیشترین جرایم سایبری در کردستان مربوط به چیست؟
سرهنگ منصوری: ۷۰ درصد جرایم سایبری در کردستان مالی، ۱۴ درصد اخلاقی و ۱۶ درصد نیز سایر جرایم است.
در ۹ ماهه امسال، موفق شدیم ۸۲ درصد جرایم را کشف کنیم و حدود ۵۵۰ نفر در این رابطه متهم دستگیر شدند؛ ضمن اینکه میزان کشف جرایم مالی ۸۵ درصد بود.
با توجه به اینکه ۷۰ درصد جرایم سایبری در حوزه مالی است، این مهم نشان از آن دارد که سطح سواد رسانه ای در جامعه ما کم است، به طوریکه اعتماد بیجا به افراد ناشناس، منجر به سهولت کلاهبرداری در فضای مجازی شده است؛ کمااینکه روزانه شاهد تماس با مرکز فوریت های پلیس سایبری و تشکیل پرونده های جرایم مالی هستیم.
طی چند روز گذشته کلاهبرداری تلفنی افزایش پیدا کرده است و افرادی سودجو با مردم تحت عنوان رادیو صبا می گیرند و مژده برنده شدن ۳۰ میلیون تومان وجه نقد یا خودرو به قربانی می دهند و با دریافت اطلاعات حساب بانکی و کد یک بار مصرف از فرد قربانی، به راحتی وارد همراه بانک شده و حساب بانکی را خالی می کنند.
به عنوان مثال در آخرین مورد، با همین روش از حساب بانکی خانمی در یکی از شهرستان ها ۴۰۰ میلیون تومان برداشت کرده اند.
توصیه می کنیم مردم به هیچ وجه به تماس های تلفنی مبنی بر برنده شدن و دریافت اطلاعات حساب بانکی پاسخ ندهند؛ چرا که صرفا کلاهبرداری است.
بارها راجع به پیامک‌های لینک دار به مردم هشدار داده اید، در این رابطه بیشتر توضیح دهید.
سرهنگ منصوری: بله یکی دیگر از جرایم سایبری، ارسال پیامک های حاوی لینک های آلوده تحت عنوان سهام عدالت، بسته معیشتی رئیس جمهور و سامانه ثنا است که فرد را اغوا می کنند اما شهروندان توجه داشته باشند به محض ورود به این لینک ها، افراد کلاهبردار، گوشی آنان را هک و وارد حساب بانکی می شوند و اقدام به تخلیه حساب می کنند.
آماری هم از جرایم اخلاقی دارید؟
سرهنگ منصوری: در حوزه جرایم اخلاقی نیز، بیشترین موارد شامل ایجاد مزاحمت اینترنتی است، بنابراین از مردم درخواست داریم تصاویر شخصی و خانوادگی را در صفحه های خود در شبکه های اجتماعی بارگذاری نکنند، چرا که افراد سودجو از طریق ایجاد صفحه های جعلی، اقدام به بارگذاری این تصاویر و ایجاد مزاحمت و در نهایت اخاذی می کنند.
رسیدگی به جرایم فضای سایبری با توجه به پیچیدگی پرونده ها، متفاوت است و در حوزه اخلاقی با توجه به ایجاد صفحه های جعلی، شناسایی و دستگیری متهم، زمانبر است.
جرایم اخلاقی نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۷۰ درصد افزایش یافته است و در این رابطه ۱۹۷ نفر دستگیر شدند، ضمن اینکه ۶۶ درصد از جرایم این حوزه منجر به کشف و شناسایی متهم شده است.
گفتید که آگاهی کم رسانه ای مردم، باعث افزایش جرایم سایبری شده است، پلیس فتا برای ارتقا آگاهی مردم چه اقداماتی انجام داده یا می دهد؟
سرهنگ منصوری: پلیس به تنهایی نمی تواند در فضای مجازی امنیت ایجاد کند و این کار نیازمند همکاری مردم و دستگاه های مرتبط با امنیت است.
حوزه آموزش اولویت کار پلیس فتاست، بنابراین در همین راستا اقدامات پیشگیرانه انجام می دهیم و همکاران مرتب در حال برگزاری کلاس های آگاه سازی در مدارس، دانشگاه ها و ادارات دولتی و مساجد هستند و انتظار داریم آموزش و پرورش و موسسات و بانک ها هم در این زمینه بیشتر همکاری کنند تا سطح سواد رسانه ای مردم ارتقا یابد و شاهد کاهش وقوع جرایم سایبری در استان باشیم.
در همین رابطه از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۱۰۰ جلسه آموزشی برای جوامع هدف برگزار کرده ایم و یکی از اهداف ما آموزش در سنین پایین است که نقش مهمی در کاهش جرایم سایبری در آینده خواهد داشت.
همچنین ۲۴ تا ۳۰ آذر امسال، پنجمین مرحله پویش کودکان سایبری همزمان با سراسر کشور در کردستان هم برگزار شد، ضمن اینکه برپایی نمایشگاه و کارگاه های آموزشی، مسابقات نقاشی و طراحی از دیگر برنامه‌های پلیس فتا بود.
تلاش کردیم سطح آگاهی کودکان و دانش آموزان و خانواده ها در حوزه فضای مجازی ارتقا و نقش مدارس را در این زمینه مشخص کنیم.
از طریق رسانه ها و صدا و سیما هم آگاه سازی در حال انجام است و در شهرستان ها و روستاهای بزرگ هم این کار انجام می شود. باید به این هم اشاره کنم که در سال ۹۸ کل شهرستان های استان مجهز به پلیس فتا شدند.
مردم چگونه جرایم اینترنتی را به اطلاع شما برسانند؟
سرهنگ منصوری: در کردستان بیشتر مردم قربانی جرایم سایبری و مجرمان اغلب خارج از استان هستند و مجرم سایبری کم داریم.
یک سال و نیم گذشته مرکزی در پلیس فتا به نام فوریت های سایبری راه اندازی شد تا مردم از طریق شماره ۰۹۶۳۸۰ تخلفات و جرایم سایبری را اطلاع دهند؛ ضمن اینکه این کار از طریق آدرس fata.gov.ir نیز قابل انجام است و کاربران به صورت آنلاین با قربانی ارتباط برقرار کرده و راهنمایی های لازم را انجام می دهند.
مردم در صورت وقوع جرایم سایبری، فورا در دفاتر قضایی شکایت را ثبت کنند تا پرونده به دستور دستگاه قضا در پلیس فتا پیگیری شود.
البته مردم می توانند به صورت حضوری به مرکز فوریت های پلیس فتا مراجعه و ضمن اخذ مشاوره‌ای سایبری، تخلفات این حوزه را گزارش کنند.
برخی مالباختگان از طریق هک صفحه شخصی مخاطبان خود، مورد کلاهبرداری قرار گرفته اند؟ توصیه شما در این زمینه چیست؟
سرهنگ منصوری: یکی دیگر از روش‌های کلاهبرداری، دسترسی به اکانت شخصی کاربران در شبکه های اجتماعی است که بعد از هک کردن، وارد اکانت مخاطبان شده و درخواست مبلغی به عنوان قرض می کنند که باید مراقب بود و به هیچ عنوان باور نکرد و برای اطمینان از صحت درخواست، حتما باید با آن شخص درخواست کننده تماس گرفت.
برای اینکه اکانت شخصی در شبکه های اجتماعی به راحتی هک نشود، کد تایید دومرحله ای فعال شود.
برای اینکه با خیالی آسوده خرید اینترنتی انجام داد، باید چکار کرد؟
سرهنگ منصوری: در بحث خرید اینترنتی توصیه می کنیم مردم حتما از سایت های دارای نماد اعتماد الکترونیک خرید کنند و در شبکه های اجتماعی به هر سایتی به هیچ وجه اعتماد نکنند. کسانی که قصد خرید اینترنتی دارند، ابتدا که وارد درگاه پرداخت می شوند اطلاعات حساب بانکی را اشتباه ثبت کنند و اگر سایت اطلاعات را قبول کرد، قطعا جعلی است، ضمن اینکه کاربران هنگام خرید اینترنتی، آدرس به صورت دستی تایپ شود تا به درگاه پرداخت جعلی هدایت نشوند.
بحث دیگر این است که در دیوار ممکن است افرادی به قصد کلاهبرداری کالا یا خودرویی را با قیمتی پایینتر از عرف بازار در معرض فروش بگذارند و درخواست بیعانه کنند که به هیچ وجه نباید مبلغی به عنوان بیعانه پرداخت کرد و باید حضوری و در محل اقدام به خرید کالا یا خودرو و پرداخت مبلغ کرد.
باید به این نکته هم اشاره کنم که در سایت دیوار، درگاه پرداخت امن وجود دارد که بعد از تایید، پول به حساب فروشنده واریز می شود.
بحث دیگر فروش مدارک جعلی در فضای مجازی است که از مردم درخواست داریم به این افراد اعتماد نکنند، همچنانکه در یکی از شهرستان ها بیش از ۲۰ میلیارد تومان، از افراد مختلف در سراسر کشور بابت فروش مدارک جعلی اخاذی کرده‌اند.
سرهنگ منصوری: از والدین درخواست می شود، نظارت کافی بر فعالیت فرزندان در فضای مجازی داشته باشند تا به واسطه عدم آگاهی و استفاده ناآگاهانه در دام مجرمان سایبری قرار نگیرند.
برای این کار بهتر است خانواده ها به صورت تیمی از فضای مجازی استفاده کرده و اعتماد لازم بین اعضا ایجاد شود که فرزندان بدون هیچگونه خطری در این فضا فعالیت داشته باشند.
