گفتمان: گردشگری پیش از آنکه یک صنعت و فعالیت اقتصادی باشد پدیده‌ای فرهنگی است و نقش مهمی در ایجاد تغییرات فرهنگی ایفا می‌کند.در دو دهه اخیر با بروز و ظهور پارادایم توسعه پایدار در صنعت گردشگری در سپهر میراث فرهنگی، علمی و اجرایی و در سطح ملی و بین‌المللی نگرانی‌های فزاینده‌ای در خصوص تأثیرات نامطلوب و مخرب گردشگری انبوه مطرح شده است. لذا مطالعات و اقدامات زیادی برای مفهوم توسعه پایدار و مدل‌های ارزیابی آن صورت گرفته است. علی رغم این اقدامات؛ نتایج حاصل از پیشرفت به سوی توسعه پایدار ایده آل و مطلوب نبوده است، از دیگر سو، مطالعات نخستین در کشور نیز حاکی از وجود چالش‌های عمده در جهت دستیابی به پایداری توسعه گردشگری به ویژه در نواحی روستایی می‌باشد.
نتایج بیانگر این مطلب است که ابعاد و شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی گردشگری از پایداری بیشتری نسبت به ابعاد محیطی در روستاهای هدف گردشگری برخوردار است همچنین این روستاها از سطح پایداری نسبتاً خوبی برخوردارند، اما برای رفع ناپایداری‌ها می‌بایست اصول و الزامات رویکرد توسعه پایدار گردشگری در سیاست و برنامه‌های اجرایی به کار گرفته شود تا از این طریق توسعه گردشگری در نواحی روستایی و به خصوص روستاهای تاریخی- فرهنگی کشور پایدار گردد. طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری، گردشگری فرهنگی به عنوان سفرهایی اطلاق و تعریف می‌شود که اصلی‌ترین هدف آن بازدید در سایت‌ها و رویدادهایی است که ارزش فرهنگی و تاریخی دارد و در واقع بخشی از میراث فرهنگی و تاریخی یک جامعه قلمداد می شود.
به این ترتیب مقاصد گردشگری فرهنگی را می‌توان شامل موزه ها، جشنواره‌ها، معماری خاص روستایی، زبان محلی، دین و غذاهای محلی دانست؛ طبق اعلام سازمان جهانی گردشگری، گردشگری فرهنگی ۳۷ درصد از گردشگران جهانی را به خود اختصاص داده و پیش‌بینی می‌شود که با نرخ ۱۵ درصد در حال رشد است. گردشگری فرهنگی، به عنوان ابزاری برای حفظ میراث فرهنگی به ویژه در کشور ایران با جاذبه‌های فرهنگی غنی، بسیار مورد توجه و حائز اهمیت است؛ از طرفی صنعت گردشگری می‌تواند جانشینی مناسب برای درآمدهای نفتی و فاصله گرفتن از اقتصاد تک بعدی وابسته به نفت باشد؛ سهم بسیار اندک ایران از درآمدهای جهانی گردشگری، با وجود جاذبه‌های بسیار زیاد نشان دهنده فقدان بینش مدیریتی در سطوح گوناگون این صنعت پول ساز و پردرآمد جهانی است.
گردشگری در استان ایلام یکی از مناطق جذاب و غنی از نظر پتانسیل‌های فرهنگی است و بسیار مورد توجه و حائز اهمیت بوده و با وجود کمبود صنایع در استان در صورت توجه مدیران و برنامه ریزان می‌تواند به عنوان یک صنعت مهم و پر سود و درآمد مطرح گردد. به عبارتی دیگر بسیاری از روستاهای استان ایلام قابلیت توسعه گردشگری فرهنگی که می‌توان متمم گردشگری مذهبی را با توجه به پیاده‌روی بزرگ و میلیونی اربعین در بیش از یک دهه اخیر را به آن اضافه کرد را دارند ولی به نظر می‌رسد آن گونه که شایسته است؛ مورد اقبال واقع نشده‌اند، بنابراین با توسعه گردشگری فرهنگی می‌توان تا حدودی شاهد پویا و زنده شدن بسیاری از مناسک، آداب و رسوم و فرهنگ‌های منسوخ شده محلی بود و در نتیجه این امر در جذب گردشگر و کمک به اقتصاد محلی و استانی بسیار کلیدی و حائز اهمیت ویژه و راهبردی است.
گردشگری فرهنگی نیاز انسان را به تنوع که شامل تمایل به بالا بردن سطح فرهنگی و افزایش دانش و تجربه و برخوردهای جدید است برآورده سازد. گردشگری فرهنگی؛ مبتنی بر جاذبه‌های فرهنگی مانند اجرای زنده نمایش و موسیقی محلی، موزه ها و سایر جاذبه‌های مشابه است. در مناطق توسعه یافته، این جاذبه‌ها شامل موزه‌ها،نمایش‌ها و سایر اجراهای موسیقی و در مناطق کمتر توسعه یافته شامل، آیین‌های سنتی -مذهبی، صنایع دستی یا اجراهای فرهنگی است؛ گسترش گردشگری فرهنگی در نقاط روستایی می‌تواند دریچه‌های نوینی را از شناخت به توسعه و پایداری برای جوامع به وجود آورد؛ همچنین باعث بالا رفتن پتانسیل‌های جوامع محلی برای توسعه، افزایش مشارکت ساکنان در زمینه حفظ میراث فرهنگی، بهبود معیشت مردم از طریق افزایش درآمد و اشتغال و تغییر آداب و رسوم محلی، مؤثر در تنوع مقاصد گردشگری و بهبود تجربه جهانی گردشگری، توزیع عادلانه‌تر مزایای توسعه در جوامع محلی، رونق صنایع دستی، توسعه فعالیت‌های اقتصادی- تولیدی مناطق روستایی؛ افزایش میزان سرمایه‌گذاری، تولید در سطح روستا و در نهایت پایداری اقتصادی روستایی و توسعه پایدار روستایی در ابعاد مختلف می‌گردد.
توسعه پایدار گردشگری دارای ابعاد مختلف زیست محیطی،اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی است؛ با این توصیف، به منظور ارزیابی توسعه پایدار گردشگری روستایی در مناطق روستایی به ویژه روستاهای هدف گردشگری چنانچه پایداری گردشگری به عنوان مفهومی که عوامل اقتصادی، اکولوژیکی و اجتماعی و فرهنگی را شامل شود، ضرورت دارد تا سیستم فراگیر و همه جانبه‌ای از پارامترها مد نظر قرار گرفته شود تا از این طریق توسعه پایدار گردشگری روستایی در سطح عمیق‌تری مورد آنالیز و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بر اساس گام‌های توسعه گردشگری فرهنگی در روستاهای استان ایلام چهارگام( آموزش و نوآوری، کالبدی- زیر ساختی، حمایتی- نهادی و فرهنگی- تبلیغاتی) را می توان برشمرد و مورد اهتمام و توجه جدی قرار داد و در مرحله بعد پژوهش جهت دستیابی به اجماع نظر خبرگان در مورد صحت گام‌های شناسایی شده است.
بحث آموزش و نوآوری بیشترین اهمیت و امتیاز را نسبت به سایر مؤلفه‌ها دارد که این مهم نشان از اهمیت بالای بحث آموزش و نوآوری در زمینه توسعه گردشگری فرهنگی ایلام دارد؛ راهکار اطلاع رسانی و تبلیغات در خصوص روستاهای گردشگری در این مرحله با بیشترین اهمیت به عنوان اولویت اول مطرح است که این موضوع نشان از شناخت اندک گردشگران از گردشگران فرهنگی و به طور کلی گردشگری در استان ایلام دارد.
بنابراین پیشنهاد می‌شود که مدیران حوزه میراث فرهنگی استان بسترها و زیرساخت‌های لازم را برای تعاملات آموزشی و فرهنگی و اطلاع رسانی به گردشگران در قالب پژوهش‌های آکادمیک و کاربردی « کلاس‌های باز کارگاهی، تورهای گردشگری فرهنگی، سمینارها و همایش‌ها» و تبلیغات و آموزش گردشگران به صورت « بروشورهای آموزشی، برنامه‌های صدا و سیما و …» و همچنین آموزش نیروی انسانی در روستاها به صورت فراهم نمودن ساختار آموزشی مناسب و مطابق با شرایط مردم روستایی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای آنها ایجاد نمایند.
ثبت دیدگاه