روایتی از یک بازگشت به عقلانیت عمرانی
گفتمان زاگرس: انبوهی از طرح‌های عمرانی که هرگز به پایان نرسیده‌اند. اما حالا، شورایی که سال‌ها درگیر تعریف پروژه‌های جدید بود، در چرخشی معنادار به سراغ نیمه‌کاره‌های دیروز رفته است. در آخرین نشست شورای فنی استان، «عیسی شهامت»—معاون عمرانی استاندار از یک تصمیم مهم پرده برداشت:
پایان دادن به پروژه‌های ناتمام، به‌جای آغاز طرح‌های تازه
تغییر پارادایم در توسعه: از “بیشتر” به “بهتر”
سال‌هاست که در استان کهگیلویه و بویراحمد و بسیاری از استان ها، توسعه با تعداد پروژه‌ها سنجیده می‌شد، نه با کیفیت اجرا یا میزان بهره‌برداری. اما به نظر می‌رسد که در کهگیلویه و بویراحمد، این دیدگاه در حال پوست‌اندازی است. شورای فنی استان اکنون پروژه‌های جدید را با تردید می‌نگرد و تمرکز خود را بر طرح‌هایی گذاشته که سال‌هاست خاک می‌خورند.
به گفته معاون عمرانی استاندار، در سال جدید، اصل بر تکمیل است نه تعریف مجدد. حتی پیمانکارانی که از ادامه کار سرباز می‌زنند، در دستور خلع ید قرار می‌گیرند—نشانه‌ای از عزم تازه برای رهایی از پروژه‌های بلاتکلیف.
نقش قاضی در کنار مهندس: هم‌افزایی میان دستگاه‌ها
از سویی دیگر، دستگاه قضایی استان نیز به یاری آمده است. شهامت؛ معاون استاندار تأکید می‌کند که ورود قوه قضاییه به برخی طرح‌ها، باعث ازسرگیری فعالیت‌ها شده—گویی دادگاه‌ها حالا نه فقط محل قضاوت که ابزار تکمیل سازه‌ها شده‌اند.
این همکاری قضایی-فنی نشان می‌دهد که پروژه‌های عمرانی صرفاً موضوعی فنی یا اقتصادی نیستند، بلکه به تعامل ساختارهای حقوقی، اجرایی و حتی اجتماعی وابسته‌اند. به‌ویژه در مناطقی که معارض‌های محلی یا اختلافات حقوقی، پیشرفت طرح‌ها را به تعویق انداخته‌اند.
حساب‌کشی از گذشته، برنامه‌ریزی برای آینده
شورای فنی تنها به برنامه‌های آینده دل نبسته؛ بلکه به بررسی عملکرد دستگاه‌ها در سال گذشته نیز پرداخته است. تأکید بر داشتن برنامه زمان‌بندی دقیق و تهدید به برخورد قانونی با دستگاه‌هایی که فاقد چنین برنامه‌ای هستند، نشانه‌ای از تغییر در سازوکار نظارتی است.
زیر ذره‌بین قرار دادن دستگاه‌های اجرایی، به‌ویژه در حوزه‌های راه، شهرسازی و آب منطقه‌ای، نشان می‌دهد که برنامه‌محوری در حال جایگزینی پروژه‌محوری است—تحولی که شاید در نهایت، از اتلاف منابع عمومی بکاهد.
داده‌ها چه می‌گویند؟ سه هزار میلیارد تومان برای نجات طرح‌ها
بر اساس آمار ارائه شده توسط معاون عمرانی استاندار، تنها دو حوزه مهم یعنی راه و شهرسازی و آب منطقه‌ای، در مجموع به بیش از ۶ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارند. در حوزه آب، پروژه‌های گسترده‌ای در دست اجرا است که بنا بر اعلام رسمی، دست‌کم ۳ هزار میلیارد تومان برای تکمیل آن‌ها مورد نیاز است. همین میزان اعتبار نیز برای طرح‌های حوزه راه و شهرسازی پیش‌بینی شده است.
این ارقام، نه‌تنها فشار مضاعفی بر بودجه عمرانی استان وارد می‌کند، بلکه بیانگر گستردگی طرح‌هایی است که آغاز شده‌اند اما هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده‌اند. به‌نظر می‌رسد که در غیاب منابع مالی پایدار و تخصیص‌های منظم، تمرکز بر پروژه‌های موجود می‌تواند از پراکندگی بیشتر منابع جلوگیری کند و احتمال تحقق اهداف عمرانی را افزایش دهد.
در گزارش معاون عمرانی، عددی چند بار تکرار می‌شود: ۳۰۰۰ میلیارد تومان. این میزان اعتبار تنها برای تکمیل پروژه‌های حوزه راه و آب منطقه‌ای نیاز است. رقم قابل‌توجهی برای استانی کوچک، اما دارای پروژه‌های عمرانی سنگین و کلیدی.
این عدد در خود دو پیام دارد: یکی، وسعت طرح‌های ناتمام؛ و دیگری، هزینه واقعیِ عقب‌ماندگی اجرایی. تا همین امروز، منابعی برای آغاز پروژه‌ها مصرف شده، بدون آنکه به مرحله بهره‌برداری برسند—هزینه‌ای که اکنون چندبرابر باید صرف شود تا نتیجه‌ای ملموس حاصل شود.
حرف آخر: پروژه‌هایی که سیاست‌گذاری را سیاست‌پذیر می‌کنند
رویکرد جدید شورای فنی کهگیلویه و بویراحمد، نمونه‌ای است از چرخش‌های کوچک اما معنادار در حکمرانی محلی. وقتی پروژه‌ها نه به عنوان نماد افتتاح، بلکه به‌مثابه فرآیندهایی نیازمند تکمیل و بهره‌وری دیده می‌شوند، نشانه‌ای از بلوغ اداری ظاهر می‌شود.
در جهان سیاست‌زده‌ی توسعه، که بسیاری از طرح‌ها برای اهداف نمایشی کلنگ می‌خورند و سپس به فراموشی سپرده می‌شوند، این استان حالا مسیر متفاوتی را آزمون می‌کند. اگر موفق باشد، شاید دیگر استان‌ها نیز به‌جای شروع‌های پرطمطراق، به پایان‌های مؤثر بیندیشند.
تصویر ذهنی: “نقشه‌ای پر از نقطه‌های خاکستری”
نقشه طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام استان را تصور کنیدنقطه‌هایی پراکنده، بی‌اتصال و خاموش. حالا تصور کنید هر ماه، یکی از آن‌ها سبز شود و به بهره‌برداری برسد. این نه فقط تحولی فنی، که اصلاحی در فهم توسعه است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کهگیلویه وبویراحمد هر گونه کم کاری و کم توجهی در این زمینه را متوجه مدیران مربوطه در دستگاه های اجرایی دانست.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کهگیلویه و بویراحمد توزیع عادلانه اعتبارات عمرانی و همچنین طرح های عمرانی با پیشرفت فیزیکی بالا و موثر در توسعه استان در بخش‌های مختلف را اولویت این سازمان و مدیریت اجرایی استان دانست.
وی گفت: توجه به طرح‌های حوزه راه، آب، برق، حوزه سلامت و تکمیل پروژه‌های نیمه تمام در اولویت استان قرار دارد.
وی با بیان اینکه اعتبارات سال ۱۴۰۴ براساس اولویت بندی دستگاه‌های اجرایی و شهرستان ها جهت طرح های عمرانی و شاخص ها توزیع می شود. افزود: با توجه به شعار سال مبنی بر سرمایه گذاری برای تولید، لازم است بسترهای لازم در این زمینه فراهم شود
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کهگیلویه و بویراحمد همچنین با تاکید بر اینکه بخش زیادی از اعتبارات عمرانی در حوزه ملی است از مدیران خواست در جذب اعتبارات ملی تلاش کنند.
وی گفت جذب اعتبارات ملی، کلید توسعه زیر ساخت ها در بخش های مختلف محسوب می شود.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گفت؛ قانون بودجه ۱۴۰۴و پیوست های آن به وزارت خانه ها ابلاغ شده است مدیران برای جذب اعتبارات ملی به تهران سفر کنند و در وزارتخانه ها پیگیر جذب اعتبارات ملی شوند.
وی افزود: امسال اختصاص اعتبارات تملک دارایی ها به هر دستگاه در گرو جذب اعتبارات ملی خواهد بود.
شاهینی بر تکمیل طرح های نیمه تمام تاکید کرد و گفت دستگاه‌های اجرایی، طرح جدید تعریف نکنند و بر اتمام طرح‌های نیمه تمام تمرکز کنند و از خرد کردن تخصیص‌ها بپرهیزند.
