گفتمان زاگرس: درحالی که گمانه زنیها درباره حمله خارجی یا خرابکاری عمدی به سرعت رد شد، بررسیهای میدانی نشان میدهد بی احتیاطی در نگهداری مواد آتشزا در محوطه کالاهای معمولی، عامل اصلی این فاجعه بوده است.
اما پرسش کلیدی اینجاست: چرا چنین خطای فاحشی رخ داد؟ پاسخ را باید در چرخه فساد گمرکی جستجو کرد.
برخلاف تصور رایج، این حادثه صرفاً نتیجه «اشتباه انسانی» یا «سهل انگاری ایمنی» نبود، بلکه محصول یک شبکه فاسد واردات-ترخیص کالا است که برای سود بیشتر، قوانین را دور میزند.
این چرخه شامل صاحبان کالا، ترخیص کاران، ارزیابان، بارشماران، کشتیرانیها و اداره بندر میشود که با تبانی و رشوه، کالاهای خطرناک را به عنوان محموله های عادی ثبت و نگهداری میکنند.
– تقلب در اسناد ترخیص (دور زدن قوانین گمرکی):
بسیاری از واردکنندگان و ترخیصکاران، با جعل پروفورما، اینویس یا پکینگ لیست ، کالاهای غیرمجاز را به نام کالاهای بی خطر ثبت میکنند تا از هزینه های بالای نگهداری یا بازرسی های سختگیرانه فرار کنند.
– سکوت ارزیابان و بارشماران در ازای رشوه:
ارزیابان گمرک و بارشماران که باید محتویات کانتینرها را بررسی کنند، معمولاً با دریافت رشوه، از بازرسی واقعی چشمپوشی میکنند. این بی توجهی عمدی، بستر را برای ورود کالاهای خطرناک به انبارهای عمومی فراهم میکند.
– ضعف نظارتی و پاسخگویی:
نهادهای ناظر گمرک، سالهاست نسبت به فساد در این بخش هشدار میدهند، اما فقدان برخورد قضایی با مفسدان و اصلاح ساختارهای نظارتی، این چرخه را تداوم بخشیده است.
پیامدهای ادامه فساد گمرکی: از بحران اقتصادی تا فجایع انسانی
اگرچه انفجار بندرعباس یک رویداد تصادفی تلقی شد، اما در واقع نتیجه اجتناب ناپذیر سیستم فاسد گمرکی بود و در صورت تداوم این روند، راه گریزی برای اسیب های زیر وجود نخواهد داشت ؛
– خطر تکرار حوادث مشابه با مقیاسهای بزرگتر وجود دارد.
– فرار سرمایه های ملی به دلیل قاچاق و واردات غیرقانونی تشدید میشود.
-اعتماد به سیستم تجارت و گمرک ایران در سطح بین المللی کاهش خواهد یافت
مبارزه ریشه ای با فساد، نه پاکسازی صوری از راهکارهای اساسی برای پیشگیری و مقابله حدی با عوامل تسهیل کننده این قبیل رویدادهاست.
دولت و قوه قضائیه برای جلوگیری از فجایع آتی باید اقدامات اصلاحی زیر را در دستور کار قرار دهد؛
۱.حذف ارزیابان و بارشماران فاسد از طریق نظارت الکترونیک و سیستم گزارشگری شفاف.
۲.اجباری شدن اسکن تمام کانتینرها قبل از ترخیص و انبارش.
۳.اصلاح قوانین گمرکی؛ با جریمه های سنگین برای متخلفان (صاحبان کالا، ترخیص کاران و ناظران).
۴، افشای عمومی پرونده های فساد گمرکی مرتبط با این حادثه به عنوان یک پیام بازدارنده.
یادمان نرود که فساد، بمب ساعتی در اقتصاد ایران است که لطمات ناشی از آن چند بعدی است !
حادثه اسکله شهید رجایی یک هشدار جدی بود ؛فساد گمرکی تنها به اقتصاد آسیب نمیزند، بلکه جان و مال مردم دا نیز هدف قرار می دهد ،یقینا اگر فساد سیستمی در ترخیص کالا اصلاح نشود، این آخرین فاجعه نخواهد بود.
ثبت دیدگاه