گفتمان :روزی که کلنگ احداث پتروشیمی دهلران با پیگیری زنده‌یاد عادل آذر بر زمین زده شد، کمتر کسی گمان می‌کرد این طرح ملی پس از گذشت بیش از یک دهه، همچنان درگیر چالش‌های ساختاری، مالی و فنی باشد.
جالب آنکه حتی پیش از آغاز عملیات اجرایی، سرمایه‌گذار این پروژه (صندوق بازنشستگی نفت) از عدم توجیه اقتصادی آن سخن گفت. امروز اما با گذشت سال‌ها، نه‌تنها شاهد حرکت لاک‌پشتی پیشرفت پروژه هستیم، بلکه با افزایش نرخ تورم و هزینه‌های اجرایی، اعتبار مورد نیاز برای تکمیل آن نیز به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
نشست راهبردی احیای پروژه پتروشیمی دهلران ؛ وعده‌ها یا واقعیت‌ها؟
در تازه‌ترین تحولات، نشست راهبردی احیای پتروشیمی دهلران با حضور استاندار، نمایندگان مجلس، اعضای کمیسیون انرژی و مدیران ارشد صنعت نفت برگزار شد. در این جلسه، احمد کرمی (استاندار ایلام) با صراحت از مشکلات تأمین خوراک پتروشیمی سخن گفت و حتی تهدید کرد که موضوع را به رئیس‌جمهور گزارش خواهد داد.
اما پرسش اساسی اینجاست: آیا واقعاً دست‌های پنهان مانع پیشرفت پتروشیمی دهلران شده‌اند، یا مشکل اصلی جای دیگری نهفته است؟
واکاوی فراز و فرودهای پیش روی پتروشیمی دهلران این سوال را به ذهن متبادر می کند که آیا این سیاست گذاری ها مانع از تحقق این طرح است یا اهداف سرمایه گذار ؟ پاسخ معما چیست؟
برخلاف تصور برخی، مشکل اصلی پتروشیمی دهلران نه در کم‌کاری استانی، که در محاسبات اقتصادی سرمایه‌گذار است. صندوق بازنشستگی نفت به‌عنوان سرمایه‌گذار اصلی، این طرح را فاقد توجیه سودآوری می‌داند و ترجیح می‌دهد به‌جای ادامه سرمایه‌گذاری در پروژه‌ای با بازدهی نامشخص، از زیان بیشتر جلوگیری کند.
این در حالی است که برای مردم و مسئولان ایلام، اشتغال‌زایی، توسعه منطقه‌ای و عدالت اجتماعی در اولویت قرار دارد. اما برای یک نهاد سرمایه‌گذاری مانند صندوق بازنشستگی، بازگشت سرمایه و سودآوری اصل غیرقابل‌چشم‌پوشی است.
معمای خوراک پتروشیمی: توطئه یا کمبود منابع؟
بر اساس مطالعات اولیه، منبع خوراک پتروشیمی دهلران، مجتمع NGL (گاز مایع) دهلران تعریف شده بود. این مجتمع قرار بود گازهای همراه میادین نفتی چشمه‌خوش، دانان، پایدار غرب، سروک و آذر را فرآوری و به خوراک پتروشیمی (C2+) تبدیل کند.
اما اکنون با تأخیر در توسعه میادین نفتی و عقب‌افتادن پروژه NGL، صندوق بازنشستگی نفت به‌جای انتظار برای راه‌اندازی پتروشیمی دهلران، خط لوله ۱۸۰ کیلومتری احداث کرده تا خوراک C2+ را به پتروشیمی بندر امام منتقل کند.
این تصمیم هرچند از دید سرمایه‌گذاری منطقی است، اما فرصت توسعه صنعتی ایلام را به‌حاشیه می‌راند.
بنابراین باید برای رسیدن به هدف درست و معقول ؛ احساسات را کنار بگذاریم، وواقعیت‌ها را بپذیریم که ؛
– مشکل اصلی پتروشیمی دهلران اقتصادی است، نه سیاسی یا توطئه‌آمیز.
– سرمایه‌گذار (صندوق بازنشستگی نفت) حاضر به تحمل زیان بیشتر نیست.
– تأخیر در توسعه میادین نفتی استان، حلقه گم‌شده زنجیره تولید خوراک پتروشیمی است.
– انتقال خوراک به بندر امام نه یک اقدام مخفیانه، بلکه راه‌حلی موقت برای جلوگیری از ضرر بیشتر است
پیشنهاد راهبردی این است ؛ اگر مسئولان استانی و نمایندگان مجلس خواهان احیای این پروژه هستند، باید با ارائه مشوق‌های اقتصادی و تضمین‌های سودآوری، سرمایه‌گذار را مجاب به ادامه کار کنند. در غیر این صورت، ادامه مسیر با شعارهای احساسی و انگشت‌نگاری به سمت مقصران خیالی، تنها موجب اتلاف وقت و منابع بیشتر خواهد شد.
آینده پتروشیمی دهلران نه در هیاهوی سیاسی، که در میز مذاکرات اقتصادی رقم خواهد خورد.