گفتمان: ایران پس از تجربهٔ بیش از یک دهه خشکسالی، با بحران کم آبی دست وپنجه نرم میکند. کاهش بارندگی ها از یک سو، سدهای اصلی تأمین کنندهٔ آب صنعت و شرب بسیاری از شهرهای بزرگ کشور را در وضعیت قرمز قرار داده است. به گونه ای که بر اساس اعلام سازمانهای متولی، مخازن آب سدهای طالقان، کرج و لتیان—به عنوان اصلی ترین منابع تأمین آب تهران و کرج—به شدت کاهش یافته و تأمین آب شرب ساکنان این کلانشهرها را با مشکل جدی مواجه کرده است.
در مناطق مرکزی و شرقی کشور نیز وضعیت به مراتب بحرانی تر است. در شرق ایران، همسایهٔ شرقی با احداث دو سد بر رودخانه های هیرمند و هریرود و نقض حقابهٔ ایران بر اساس پروتکلهای بین المللی، خشکسالی را به شهرها و روستاهای این مناطق تحمیل کرده است.
در چنین شرایطی، سازمان آبفا مصرف کنندگان بخش خانگی را به صرفه جویی دعوت میکند، درحالیکه این بخش تنها ۷ درصد از منابع آبی کشور را مصرف می کند. در مقابل، شبکهٔ فرسودهٔ انتقال آب—به ویژه در کلانشهری مانند تهران—حتی در صورت صفر بودن مصرف، بیش از ۱۹ درصد آب شرب را از دست میدهد و به هدر میرود.
واکاوی رفتار متولیان آب در سه دههٔ اخیر نشان میدهد که منابع آبی ایران قربانی نگاههای سیاسی و مدیریت غیرتخصصی شده است. با وجود هشدارهای کارشناسان، ادامهٔ سیاستهای نادرست و عدم برنامه ریزی علمی، کشور را به مرز بحران رسانده تا جایی که امروز آب به ابزاری در دست بازیگران خارجی برای دامن زدن به تنشهای اجتماعی تبدیل شده است.
دولت نهم و دهم؛ آغازگر بحران
اگر فارغ از نگاههای سیاسی به دنبال مقصر اصلی باشیم، باید مدیریت آسیب زای دولتهای نهم و دهم را عامل اصلی این وضعیت دانست. این دولتها با صدور مجوزهای فله ای برای حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق، بهره برداری بی رویه از منابع زیرزمینی را تسهیل کردند و با هدایت این منابع به سمت کشاورزی و صنعت، فاجعهٔ کنونی را رقم زدند.
بر اساس آمارها، بخش کشاورزی بیش از ۷۰ درصد منابع آبی کشور را مصرف میکند، درحالیکه ارزش صادرات محصولات کشاورزی (۴۶ میلیارد دلار) با هزینه های این حوزه (۴۵ میلیارد دلار) تقریباً برابر است. این نشان دهندهٔ زیانده بودن این بخش و ضرورت تغییر رویکردهاست.
مقایسهٔ مدیریت آب ایران با کشورهای خشکی مانند امارات و عربستان—که با شیرین سازی آب خلیج فارس، استفاده از هوش مصنوعی برای بارورسازی ابرها و مدیریت منابع زیرزمینی به نتایج مطلوبی رسیده اند—تفاوت فاحش در نگاه مسئولان را آشکار میکند.
اگر متولیان آب کشور به فکر اصلاح رفتارهای مخرب خود نباشند و رویه های غلط در بهره برداری را تغییر ندهند، به زودی تمام ایران درگیر بحران بی آبی خواهد شد. آنگاه، علاوه بر تنشهای اجتماعی و قومی، آب به «کارت طلایی» دشمنان برای تهدید امنیت ملی تبدیل میشود.
| بیشتر بخوانید: |
| بحران آب از رگ گردن به ما نزدیک تر است/ همین امروز برنامه ریزی کنید فردا دیر است |
ثبت دیدگاه