به گزارش گفتمان زاگرس: جنگل‌های بلوط ایلام، این میراث سبز و کهن، بخش عمده‌ای از جغرافیای طبیعی و زیست‌محیطی استان را تشکیل می‌دهند. بیش از ۹۰ درصد پوشش جنگلی ایلام از گونه‌های مختلف بلوط ایرانی تشکیل شده است؛ درختانی تنومند و دیرزیست که قرن‌هاست در فراز و نشیب کوه‌های زاگرس ایستاده‌اند و سایه‌شان مأمن جانوران، گیاهان و حتی جوامع انسانی بوده است.
این جنگل‌ها همچون سدهای زنده، مانع فرسایش خاک شده و با توان شگفت‌انگیز ذخیره‌سازی هزاران متر مکعب آب در هر هکتار، حیات را در این اقلیم نیمه‌خشک تداوم بخشیده‌اند.
بلوط‌های ایلام نه‌تنها بخشی از شناسنامه طبیعی استان‌اند، بلکه ریشه‌هایشان با فرهنگ و معیشت مردم این دیار پیوند خورده و حافظ توازن اکولوژیک و امنیت غذایی منطقه هستند.
با وجود این جایگاه ارزشمند، جنگل‌های بلوط سال‌هاست تحت فشار تهدیدهای انسانی و تغییرات اقلیمی قرار دارند؛ تهدیدهایی که اگر مهار نشوند، می‌توانند یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های طبیعی ایران را به ورطه نابودی بکشانند.
جنگل‌های بلوط ایلام که عمده رویشگاه‌های استان را تشکیل می‌دهند، این روزها با تهدید جدی برداشت غیرقانونی ماده‌ای به نام «شوکه» روبه‌رو شده‌اند؛ تهدیدی که نه‌تنها آینده این ذخیره‌گاه ارزشمند را در معرض نابودی قرار داده، بلکه به گفته کارشناسان، هیچ ارزش غذایی یا اقتصادی واقعی ندارد.
درختان بلوط ایلام علاوه بر جلوگیری از فرسایش خاک، توانایی ذخیره‌سازی حدود ۲ هزار متر مکعب آب در هر هکتار را دارند.
به گفته کارشناسان منابع طبیعی، وجود این جنگل‌ها بزرگ‌ترین سپر طبیعی در برابر بحران‌های زیست‌محیطی استان است. در مناطقی که جنگل وجود دارد، فرسایش خاک تقریباً صفر است.
شوکه؛ محصول بی‌ارزش با بهای سنگین
کارشناس منابع طبیعی استان ایلام اظهار کرد: «شوکه» ماده‌ای است حاصل ترشحات حشراتی مانند کنه یا شته که در سرمای شبانه روی میوه نارس بلوط کریستال‌هایی شبیه قند ایجاد می‌کند.
حجت فتحی ادامه داد: برداشت این ماده برای دستیابی به یک کیلوگرم محصول، مستلزم قطع ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم شاخه و برگ درختان بلوط است؛ عملی که بذرهای بلوط را نابود کرده و توانایی رویش مجدد جنگل را متوقف می‌کند.
وی عنوان کرد: نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که شوکه ارزش غذایی خاصی ندارد، حاوی قارچ‌ها و عوامل بیماری‌زا است و حتی می‌تواند برای سلامتی انسان خطرناک باشد.
هشدار قانونی و جرایم سنگین در انتظار متخلفان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام اظهار کرد:بر اساس قانون، برداشت شوکه در جنگل‌ها جرم محسوب می‌شود.
یاسم خانمحمدیان ادامه داد: متخلفان طبق ماده ۴۲ قانون حفاظت و حمایت از جنگل‌ها به جریمه نقدی و حبس تعزیری محکوم خواهند شد.
وی تأکید کرد: همکاری مردم در جلوگیری از این تخریب ضروری است و هر شهروند می‌تواند با تماس با سامانه ۱۵۴ اخطارهای لازم را به مسئولان بدهد.
مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام تصریح کرد: اولین و مهم‌ترین آسیب، نابودی بذرهای بلوط و قطع چرخه تجدید حیات جنگل است.
«شوکه»قاتل خاموش جنگل های بلوط ایلام
وی گفت: بلوط جزو گونه‌های دیررشد است، و هر درختی که آسیب ببیند شاید ده‌ها سال زمان لازم باشد تا جایگزین شود. این روند اگر ادامه پیدا کند، ظرف یک دهه پوشش جنگلی استان به شدت کاهش می‌یابد و بحران آب و خاک تشدید خواهد شد.
وی اظهار کرد: شوکه هیچ ارزش غذایی ندارد و باید فرهنگ‌سازی شود تا مردم اصلاً به سراغ آن نروند. می‌توان به جای آن از محصولات سالم و بومی مبتنی بر کشاورزی پایدار استفاده کرد.
وی افزود: دوستداران طبیعت و شهروندان استان می‌توانند با چشم‌دوختن به عرصه‌های جنگلی نقش دیدبان‌های طبیعت را ایفا کنند.
مسئولیت پذیری راهکار اصلی حفظ جنگل های ایلام
جنگل‌های بلوط ایلام، سال‌هاست که بی‌صدا اما استوار، حافظ آب و خاک این سرزمین بوده‌اند؛ اما امروز این نگهبانان سبز، زیر تیغ سودجویی و بی‌توجهی نفس می‌کشند.
برداشت غیرقانونی «شوکه» شاید در نگاه برخی تنها دستیابی به محصولی کوچک باشد، اما در واقع کلید فروپاشی چرخه حیات جنگل را می‌چرخاند.
قانون هست، جریمه هست، اما بزرگ‌ترین حصار در برابر این تخریب، وجدان و مسئولیت‌پذیری مردم است. هر شاخه‌ای که برای شوکه قطع می‌شود، یک گام به سوی خشکیدن ریشه‌ها و بی‌جان شدن زاگرس نزدیک‌تر است.
امروز، باید به یاد داشته باشیم که حفاظت از بلوط‌های ایلام، فقط وظیفه اداره منابع طبیعی نیست؛ این مسئولیت بر دوش همه ماست. تماس با سامانه ۱۵۴ و گزارش تخلفات، جلوگیری از خرید محصولات مخرب، و فرهنگ‌سازی در میان خانواده‌ها، گام‌هایی است که می‌تواند آینده سبز این استان را حفظ کند.
اگر بلوط‌ها بر زمین بیفتند، هیچ‌کس پیروز نخواهد بود؛ تنها زاگرس است که شکست را تجربه خواهد کرد و ایلام، بخش مهمی از هویت خود را از دست خواهد داد.