به گزارش گفتمان زاگرس:《هوشنگ مرادی》 پژوهشگر برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای یادداشتی برای این رسانه ارسال کرده است.
عصر حاضر عصر آسیب‌پذیری شهرها است، زیرا هم‌زمان با پیچیده شدن زندگی شهری، شهرها در ابعاد مختلف با مخاطرات طبیعی و بحران‌های نوظهور ازیک‌طرف و بحران‌های اجتماعی امنیتی از طرف دیگر مواجه‌اند.
امروزه با توجه به روند رو به رشد شهرنشینی و رشد صعودی خطرپذیری شهر و شهروندان در ارتباط با سوانح و مخاطرات، ضرورت اهتمام به مسئله‌ی ایمنی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم و تعیین‌کننده‌ی یک شهر خوب بیش‌ازپیش احساس می‌شود و این چالش برنامه¬ریزان شهری را به‌سوی یافتن تعاریفی از شهر سالم، ایمن و پایدار سوق داده است.
شهرها و کلان‌شهر‌ها با توجه به حجم بالای سرمایه‌گذاری و استقرار بسیاری از تأسیسات و مراکز مهم و از همه مهم‌تر جمعیت زیادی که در اطراف آنها ساکن هستند، در صورت بروز تهدیدات انسان‌ساخت و مخاطرات طبیعی دچار صدمات مالی و جانی قابل‌توجهی می‌شوند انهدام سازه‌ها و ساختمان‌ها، شبکه راه‌ها و دسترسی‌ها، تأسیسات اصلی مخازن آب، نیروگاه‌ها، خطوط تلفن، برق، آب، گاز و مراکز مهم تصمیم‌گیری و خدمات رسان و … از آن جمله هستند.
اکثر شهرها در معرض مخاطرات بالقوه طبیعی و مصنوعی هستند که در طول سالیان اخیر، توجه بسیاری از برنامه ریزان، تصمیم گیران و تصمیم سازان را به موضوع آسیب پذیری شهری و نحوه مدیریت آن جلب کرده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد رکن اساسی برای کلیه فعالیت‌های شهری وجود امنیت است، با توجه به این‌که کاربری‌های گوناگونی در شهر وجود دارد و اگر این کاربری‌ها مختل گردند باعث بروز مشکلاتی در زندگی روزمره مردم می‌شوند.
ازاین‌جهت کاربری‌ها باید به‌گونه‌ای مکان گزینی شوند که در هنگام بروز هرگونه مشکلی در شهر باعث نشود که آن نوع کاربری باعث نوعی اختلال در ارائه خدمات به شهروندان گردد.
برای جلوگیری از این اختلال‌ها در ارائه خدمات باید اقدامات پیش تدافعی که به‌عنوان پدافند غیرعامل بیان می‌شوند در کاربری‌ها رعایت گردد. توجه به مسئله دفاع از شهر باعث می‌شود که کاربری‌ها به‌گونه‌ای در شهر مکان‌یابی شوند که از حداکثر امنیت و قابلیت دفاع و حداقل آسیب‌پذیری روبه‌رو شوند.
توجه به مسئله امنیت، در برنامه‌ریزی شهری و به‌طور اخص در برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری باید توجه خاصی نسبت به استقرار کاربری‌های مختلف با تأکید به مسائل طبیعی و مکانی انجام شود. امنیت به‌عنوان یکی از نیاز‌های اساسی شهروندان در ساختار‌های شهری به شمار رفته و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ازاین‌رو در مطالعات و پژوهش‌های مرتبط با شهر و بیان معیار‌های کیفیت مطلوب شهری همواره امنیت به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم کیفیت زندگی موردتوجه برنامه¬ریزان و شهر سازان قرارگرفته که در این خصوص توجه بیشتر مدیران شهری را می‌طلبد.
رعایت ملاحظات دفاع غیرعامل در شهرسازی تأثیر بسزایی در کاهش آسیب‌پذیری شهرها داشته و می‌تواند ضمن کاهش خسارات مالی و جانی، به افزایش آستانه مقاومت شهروندان در شرایط حاد تهاجم و تسهیل در مدیریت بحران شهری بی¬انجامد. پدافند غیرعامل که در برنامه‌ریزی بحران شهری رویکرد نوینی به شمار می‌آید، ماهیت وجودی‌اش بر کاهش آثار بحران با استفاده از روش‌های غیرنظامی استوار است.
درواقع، پدافند غیرعامل شامل تمامی اصول و اقدامات غیرنظامی است که با بهره‌گیری از آنها، از وارد شدن خسارات مالی به نقاط حساس شهری و تلفات مالی و جانی جلوگیری شود یا میزان آن به حداقل برسد. دفاع غیرعامل به‌عنوان بستر توسعه پایدار و یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش‌های دفاع در برابر تهدیدات محسوب و عرصه‌های مختلف فضا‌های شهری را شامل می‌شود.
این نوع دفاع پنج هدف محوری شامل: افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات نظامی را دنبال می‌نماید.
بااین‌وجود در میان مناطق مختلف کشور مناطق مرزی به‌ویژه شهر‌های مرزی درخطر بیشتری می‌باشند این مسئله در شهر ایلام به خاطر موقعیت جغرافیایی و اخیراً دروازه ورودی به عتبات و عالیات ویژگی‌های سیاسی و اقتصادی از جمله وجود صنایع، مراکز حساس و حیاتی اهمیت دوچندان پیدا کرده است.
از این‌رو کاربری‌های حیاتی و حساس شهری به‌ویژه در شهر ایلام به خاطر شرایط مذکور در معرض تهدید قرار دارند بنابراین در بررسی مکان‌یابی و برنامه‌ریزی امنیتی و پدافند غیرعامل شهر، موقعیت طبیعی، نحوه پراکنش کاربری‌ها، موقعیت استقرار زیرساخت‌ها و تأسیسات و تجهیزات شهری، ملاحظات امنیتی (استتار، اختفاء، پراکندگی و استحکامات) باید مورد بررسی قرار گیرد.
بررسی این عوامل و تهدیدها، هزینه‌های شهر را هنگام وقوع بحران بسیار کاهش داده و زندگی مطلوب‌تری را برای شهروندان به وجود می‌آورد.
از جمله عواملی که شهر را تهدید می‌کند به عوامل طبیعی (سیل، زمین‌لرزه، گردباد، طوفان‌ها) و عوامل و مخاطرات انسانی (تهاجمات دشمن، تهدیدات امنیتی – سایبری، آشوب‌ها و …) عوامل اجتماعی- اقتصادی (تحریم و…) سیاسی، فرهنگی، امنیتی و بسیاری عوامل دیگر می‌توان اشاره کرد.
بنابراین بر طبق موارد گفته شده پیشنهاد‌هایی در این خصوص جهت اجرا و عملیاتی به مدیریت شهری ایلام را یادآور می‌شوم:
– توجیه و آگاهی بخشی عمومی در جهت اهمیت و ضرورت پدافند غیرعامل؛ مکان‌یابی صحیح عرصه استقرار فعالیت‌های مختلف در شهر؛ مقاوم‌سازی تأسیسات و ساختمان‌ها؛ از افزایش تراکم‌های جمعیتی و ساختمانی در بدنه معابر کم‌عرض جلوگیری شود.
– افزایش ایمنی سازه‌ها در مناطق پرتراکم شهری (ساختمان‌ها، برج‌های مسکونی و
تجاری) در برابر حملات نظامی یا تروریستی.
– عدم موازی کاری و جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌های متولی امر
– انتقال مراکز درمانی و کاربری‌های بهداشتی به مکان‌های با دسترسی بهتر (از تراکم بیش از حد مراکز درمانی در موقعیت مرکزی شهر جلوگیری شود).
– انجام مطالعات و کار‌های علمی و پژوهشی به‌روز در جهت شناسایی وضعیت آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری
– و …
ثبت دیدگاه