در حالی که طبق آمارهای رسمی بیش از 40 درصد از کل صید ماهی ایران از طرف صیادان استان سیستان و بلوچستان تامین می‌شود آیا انتظار پیگیری وضعیت صیادان گرفتار شده در کشور موزامبیک از سوی دیپلمات‌ها، وکلا و نظامیان ایران زیاده‌خواهی است؟
فاطمه صابری درعصرایران نوشت؛وقتی ۵ آذر ۱۳۹۸ سوار لنج شدند و به دل آب‌های آزاد زدند هرکدام رویایی داشتند. یک نفر آرزو می‌کرد اینبار صید ماهی آنقدری باشد تا او بتواند حداقل یک اتاق برای ۴ فرزندش بسازد و از کَپَرنشینی نجات پیدا کنند،مرد جوان گروه به نوعروسش فکر می‌کرد که با امید به تشکیل زندگی مستقل بدرقه‌اش کرده بود و مردی دیگر به دختر کوچکش می‌اندیشید و رفاهی که هرگز نتوانسته بود برایشان فراهم کند. آنها ۱۲ تَن و از اقوام نزدیک یکدیگرند و قرار بود ۴۵ روز بعد از سوار شدن به لنج صیادی غلامحسین بلوچ‌زهی با دستان پُر به چابهار بلوچستان بازگردند.
لنج صیادان ۲۴ آذر ۹۸ در نزدیکی ساحل جمهوری موزامبیک به علت طوفانی‌شدن هوا، دچار حریق شد
حالا بیش از ۹ ماه از آن تاریخ گذشته است و طبق اطلاعات خانواده‌های این صیادان بلوچ، لنج صیادی آنها ۲۴ آذر ۹۸ در نزدیکی ساحل جمهوری موزامبیک به علت طوفانی‌شدن هوا، دچار حریق شد و سرنشینان ایرانی لنج خود را با قایق نجات به ساحل کشوری غریبه رساندند و ساعاتی بعد دریافتند که وارد حریم آبی کشوری در جنوب شرقی آفریقا به نام موزامبیک شده‌اند. نقطه‌ای از دنیا که دولت مرکزی‌اش درگیر مشکلات عدیده سیاسی و اقتصادی است و دو سوم مردمش در فقر مطلق زندگی می‌کنند.
از آن تاریخ زندگی این مردان هم مانند تعداد دیگری از صیادان ایرانی که طی سال‌های اخیر توسط دزدان دریایی سومالی،موزامبیک و تانزانیا ربوده شده بودند به خطر افتاده است. صیادانی که برای به دست آوردن لقمه نانی با امکانات اندک به دل اقیانوس می‌زنند اما طعمه‌ی دزدان دریایی و یا گارد ساحلی کشورهای قحطی‌زده و ناامن آفریقایی می‌شوند.
تعدادی از خانواده‌های صیادان بازداشت شده در موزامبیک در گفت و گو با عصر ایران ضمن ابراز نگرانی از وضعیت سلامت افراد بازداشت شده طی بیش از ۹ ماه گذشته می‌گویند گویا سرنوشت با ما سرناسازگاری دارد . آنها در این ارتباط از مشکلات شدید اقتصادی افراد و خانواده‌های بازداشت شده در موزامبیک طی سال‌های گذشته و حالا می‌گویند و اینکه اکثر آنها حتی خانه‌ای هم ندارند و سال‌هاست در کَپرها روزگارشان را سپری می‌کنند. به جز این امکانات روستای رَمَضان کَلَگ نیکشهر سیستان و بلوچستان که محل زندگی این خانواده‌ها است هم فقیرانه است.
براساس اطلاعات ارائه شده از سوی خانواده افراد بازداشت شده این مردان از ۲۴ آذر ۹۸ در کشور موزامبیک تحت بازداشت هستند؛ ۱-عیسی بلوچی فرزند یعقوب،۲-مهراب بلوچی فرزند شه‌بخش۳ـ شهرام بلوچی فرزند شه‌بخش
۴ـ یاسر بلوچ فرزند بخشی۵ـ حشمت بلوچ‌زهی فرزند خیرمحمد۶ـ غلامحسین بلوچ‌زهی فرزند خداداد۷ـ عبدالغفور بلوچ‌زهی فرزند خداداد۸ـ علی‌بخش بلوچ فرزند خدابخش۹ـ منصور چاکرزهی فرزند خدابخش۱۰ـ عارف بلوچ‌زهی فرزند رسول‌بخش۱۱ـ خالد بلوچی فرزند عیسی۱۲ـ محمد بلوچی فرزند عیسی.
سهم این مردان صیاد از همجواری با چابهار،تنها بندر اقیانوسی ایران صیدهای گاه و بیگاه و روزی اندک بوده که طی ۹ماه گذشته از همان مقدار اندک هم برایشان خبری نبوده است. خانواده‌های یاسر بلوچ‌زهی، غلام حسین بلوچ‌زهی،خالد بلوچی،عارف بلوچ‌زهی،عیسی بلوچی و… به عصر ایران توضیح دادند در جریان چند تماس کوتاهی که صیادان با ما داشته‌اند چند عکس و فیلم هم از وضعیت بسیار نامساعدشان برایمان ارسال کرده‌اند و ملتمسانه خواستار پیگیری وضعیت‌شان در ایران بودند. آنها به خانواده‌های خود گفته‌اند وضعیت بهداشتی و غذایی زندان شهر پمبا موزامبیک بسیار بحرانی است و آنها طی ۹ ماه گذشته همان لباسی را بر تن داشته‌اند که در لنج پوشیده بودند. به همین دلیل بدن‌شان هم پر از زخم و قارچ‌های پوستی شده است.
خانواده این افراد در گفت وگو با عصر ایران توضیح دادند که طی ماه‌های گذشته دلخوش به وعده‌های صاحب لنج بوده که گفته است موضوع را از طریق وزارت امور خارجه و نمایندگان مجلس پیگیری کرده است. اما از آنجایی که خانواده‌های این افراد عموما درگیر مشکلات مالی هستند و گاه در طول ماه پولی به جز یارانه نقدی به دستشان نمی‌رسد و هرکدام صاحب چند فرزند هم هستند امکان پیگیری‌هایی از قبیل حضور در کشور موزامبیک، استفاده از وکیل و حتی حضور در وزارت امور خارجه را هم نداشته‌اند.
آنها هفته گذشته و پس از ناامید شدن از وعده‌های مختلف، نامه‌ای خطاب به محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نوشته و از او درخواست کردند تا از طریق دیپلماتیک پیگیر آزادی صیادان ایرانی از زندان کشور موزامبیک باشد.
مهران غفوریان که به عنوان نماینده این خانواده‌ها پیگیر امور مربوط به آنها بوده در این ارتباط به عصر ایران می‌گوید؛من سال‌ها کار صیادی می‌کردم و می‌دانم که وقتی سوار لنج می‌شوی امکان وقوع هر اتفاقی وجود دارد.
صیادانی هم که طی چند ماه گذشته در موزامبیک زندانی شده‌اند تجربه صیادی در بنادر چابهار و کنارک سیستان و بلوچستان را که به عنوان قطب صید و صیادی ایران مشهورند داشته‌اند. برای ماهیگیران و شناورهای اعزامی این لنج‌ها به آب‌های آزاد معمولا مجوز صید دوماهه صادر می‌شود و لنج‌های کوچک به طور میانگین در هر دوره حدود ۴۰ تن ماهی تجاری صید می‌کنند.
تعدادی از صیادانِ لنجی که به خانه بازنگشته هم از اقوام غفوریان هستند. از پدر همسر او تا برادر همسر و پسر عمه و… او توضیح می‌دهد در روستاهای بلوچ نشین اکثر افراد با یکدیگر پیوند خونی دارند و ۱۲ سرنشین این لنج هم از اقوام هم هستند و از بعضی خانواده‌ها دو یا چند نفر که جملگی نان‌آوران خانه بودند گرفتار زندان موزامبیک شده‌اند.
او می‌گوید؛برخی از اعضای خانواده صیادان بازداشت شده به دلیل مشکلات شدید مالی،آشنایی اندک به زبان فارسی و عدم اطلاع از نحوه‌ی پیگیری وضعیت عزیزان بازداشت شده‌ی خود در موزامبیک از من درخواست کرده‌اند که صدای مظلومیت صیادان و خانواده‌هایشان را به وزارت امور خارجه ایران و رسانه‌ها برسانم تا پیگیر آزادی آنها باشند.
غفوریان توضیح داد که آنها ماجرای بازداشت ۱۲ صیاد بلوچ را به اطلاع شیخ‌الاسلام مولانا عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان و معین‌الدین سعیدی نماینده مردم چابهار،کنارک، نیکشهر، قصرقند و دشتیاری در مجلس رسانده و از آنها درخواست کمک کرده‌اند.
در نتیجه تماس‌های خانواده‌های این افراد با آقای بلوچ‌زهی صاحب لنج او هم توضیح داده که لنج حادثه دیده به تازگی خریداری شده بود و مشکل فنی نداشت.همچنین بلوچ زهی گفته است که از طریق وزرات امور خارجه و سفارت ایران در موزامبیک پیگیر وضعیت صیادان هستند.اما طی ۹ ماه گذشته هنوز خبری از آزادی صیادان ایرانی که گفته می‌شود براثر یک حادثه پایشان به ساحل موزامبیک رسیده،نبوده است.
تلاش‌های چند باره عصر ایران برای برقراری ارتباط با صاحب لنج به نتیجه‌ی روشنی نرسید و نتیجه پیگیری برخی از اعضای خانواده صیادان هم این بود که اخیرا صاحب لنج درگیر بیماری و درمان در بیمارستان است و قادر به پاسخگویی نیست.
غفوریان که چند سال در این لنج‌ها فعالیت داشته در ارتباط با حادثه رخ داده برای لنج هم می‌گوید؛تعدادی از اهالی روستاهای نیکشهر سال‌هاست به صیادی مشغولند و طبق قانون، حضور در آب‌های آزاد هم غیرقانونی نیست و برایشان مشخص شده تا چه حریمی می‌توانند بروند. اما متاسفانه در پاره‌ای مواقع لنج‌ها براساس اشتباهات محاسباتی یا نقص فنی سر از حریم دریایی کشورهای دیگر در می‌آورند.
به جز این طی سال‌های گذشته تعداد زیادی از صیادان ایرانی گرفتار دزدان دریایی شده و جان برخی از آنها در جریان شکنجه‌ها و شرایط نامطلوب نگهداری از دست رفت.برخی دیگر هم با پادرمیانی‌های سیاسی وزارت امورخارجه،وزارت اطلاعات، سپاه و خانواده‌های صیادان ربوده شده موفق شدند به ایران بازگردند.
چندی پیش و به دنبال حمله دزدان دریایی سومالی به یک لنج ایرانی سلیمان آراییش، رئیس اتحادیه صیادی سیستان و بلوچستان از لزوم ایجاد امنیت برای صیادانی سخن گفته بود که از آب‌های سرزمینی بیرون می‌روند.به گفته این فعال بخش صیادی لازم است مسئولان مربوطه،در سطح خُرد هم به صیادان بین‌المللی ایران آموزش‌های کافی برای آگاهی از محل‌های خطرناک بدهند.
اشاره او به نیروهای دریایی کشورهای جنوبی آفریقا از جمله تانزانیا، سومالی، موزامبیک و…است که گاهی اقدام به بازداشت صیادان بلوچ می‌کنند و پس از پیگیری‌ها اعلام می‌کنند آنها به صورت غیر مجاز به آب‌های قانونی ما وارد شده بودند. این درحالی است که صیادان ایرانی آزاد شده مدعی‌اند وضعیت دریا عموما قابل پیش بینی نیست و هیچ صیادی حاضر نیست جان خود را برای صید چند ماهی بیشتر با خطر مرگ مواجه کند و اگر گاهی ورود غیر مجاز هم اتفاق افتاده کاملا ناخواسته یا به دلیل نقص فنی لنج و یا حملات پی درپی دزدان دریایی و حتی گارد کشورهای بحران زده این مناطق آبی بوده است و ادعاهای ورود غیرمجاز با هدف اخاذی صورت می‌گیرد.
مهران غفوریان هم با اشاره به این موضوع می‌گوید؛عموما گارد ساحلی کشورهای توسعه یافته با کمی بررسی صحت و سقم ماجرای ورود صیادان به حریم آبی کشورشان را کشف و صیادان را به آب‌های سرزمینی‌شان برمی‌گردانند و اگر لازم باشد برای عدم تکرار، موضوع را از طریق وزارت امور خارجه کشورشان پیگیری می‌کنند اما عزیزان ما حدود ۹ ماه است در شرایط غیر منصفانه و بدون هیچ توضیحی گرفتار زندان‌های موزامبیک شده‌اند.
غفوریان به سوال‌های خانواده‌های این صیادان اشاره می‌کند و می‌پرسد آیا انصاف است ۱۲ کارگر و صیاد آنهم در شرایطی که لنج‌شان در آتش سوخته ۹ماه در شرایط بسیار بد و غیربهداشتی در زندان نگه داشته شوند؟
او فقر مالی خانواده‌های صیادان برای پیگیری وضعیت اعضای خانواده‌شان را در طولانی شدن موضوع بی تاثیر نمی‌داند و می‌گوید؛تعدادی از خانواده‌های این صیادان حتی قادر نیستند به زبان فارسی صحبت کنند و در طول این مدت امکان حضور در تهران و وزارت امور خارجه یا پرداخت هزینه وکیل را هم نداشته‌اند. چون واقعا از نظر مالی در مضیقه هستند.
او می‌گوید اما تمام مسئولان سیستان و بلوچستان می‌دانند که وضعیت معیشتی خانواده‌های روستاهای استان در چه شرایطی است و هرکس از نزدیک وضعیت زندگی برخی از خانواده‌های صیادان بازداشت شده را ببیند به حال آنها می‌گرید؛چون علاوه بر فقر مالی، کمبود شدید امکانات اولیه و گذران سخت در خانه‌های گِلی و کپری، درگیر تالمات روحی وضعیت نامشخص اعضای خانواده خود هم هستند.
طی سال‌های گذشته خشکسالی و از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و دام‌ها نرخ بیکاری را در روستاهای سیستان و بلوچستان به طور قابل توجهی افزایش داده است.شرایط وقتی برای حدود ۲هزار تَن از ساکنان روستای رمضان کلگ نامطلوب‌تر می‌شود که بدانیم از امکانات اولیه زندگی فقط از برق بهره‌مند هستند.
روستای صیادان بازداشت شده در نیکشهر فاقد آب آشامیدنی است و گاه اهالی برای آبرسانی با تانکر باید حدود یک ماه با اداره آب روستایی مکاتبه کنند.آنها به طور میانگین برای یک تانکر ۱۲هزار لیتری آب شرب ۳۰۰هزار تومان پرداخت می‌کنند.هزینه‌ای که برای تعداد قابل توجهی از اهالی روستا که ممکن است در طول هفته هیچ درآمدی نداشته باشند گزاف است.
صیادانی که برای کسب روزی از روستای رمضان کلگ به دل آب زده‌اند مانند دیگر ساکنان روستا، در خانه‌ها و کپرهایشان فاقد گازرسانی هستند و برای تهیه یک سیلندر(کپسول) گاز ۱۱کیلویی هم باید بین ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان پرداخت کنند. آنها برای هر پیک‌نیک گاز هم دست کم ۱۵ هزار تومان پرداخت می‌کنند تا چند روزی امکان پخت و پز با گاز را داشته باشند.
تعدادی از اعضای خانواده صیادان زندانی در موزامبیک به عصر ایران گفتند افراد زیادی در روستا هستند که به دلیل فقر مالی امکان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند و اگر هم مواد غذایی ارزان قیمتی برای خوردن پیدا کنند به کمک هیزم و روشن کردن آتش به پخت و پز می‌پردازند.
آنها در عین حال نکته‌ی مثبت روستا را وجود مدرسه و امکان تحصیل برای کودکان و نوجوانان دانستند و اظهار امیدواری کردند شاید با گذشت زمان آگاهی نسل جدید چرخه فقر و توسعه نیافتگی را در این منطقه از بین ببرد.
زرگل بلوچ یکی دیگر از افراد پیگیر وضعیت صیادان بازداشت شده در موزامبیک است.
زرگل هم به عصر ایران توضیح می‌دهد که یکی از افراد حاضر در لنج یاسر بلوچ فرزند بخشی متولد ۱۳۷۸ بوده و به دلیل وضعیت نامساعد خانوادگی او تلاش کرده است چند باری پیگیر وضعیت خواهرزاده‌اش باشد.
زرگل در ادامه گفت که خواهرزاده‌اش بلافاصله بعد از ازدواجش برای به دست آوردن لقمه نانی با لنج به دل دریا زد و حدود دو ماه قبل وقتی از سوی گارد موزامبیک در زندان بود،یلدا اولین فرزندش هم به دنیا آمد.
خانم بلوچ با ذکر این نکته که خواهرزاده‌اش پیش از این هم برای صیادی با لنج‌های مختلف به آب‌های آزاد رفته بود می‌گوید آنها معمولا حدود یک ماه تا ۴۵ روز بعد به خانه بازمی‌گشتند. اما اینبار رفتنشان حدود ۱۰ ماه به طول انجامیده. موضوعی که وضعیت روحی و اقتصادی خانواده‌های این صیادان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
زرگل ادامه می‌دهد؛هرکدام از خانواده‌ها به جز دغدغه‌های مالی مشکلات دیگری هم دارند که امکان پیگیری وضعیت عزیزانشان را دشوار کرده است؛ مثلا خواهرم فرزندی دارد که به علت تشنج، فلج شده است و نیازمند مراقبت‌های دایمی است و همسر یاسر هم به دلیل داشتن فرزند شیرخواره و مسیر طولانی و صعب العبور قادر به پیگیری‌های مداوم حضوری نیست به همین دلیل من چند باری تلاش کرده‌ام که همراه خواهرم و یا در فضای مجازی پیگیر کار خواهرزاده‌ام باشم. گفته‌هایی که از سوی زهرا بلوچ‌زهی همسر یاسر در گفت‌وگو با عصر ایران تائید شد.
زهرا هم توضیح داد طی ۹ ماه گذشته چند باری که همسرم به صورت خیلی کوتاه اجازه داشته از زندان موزامبیک با ما تماس بگیرد با التماس از ما درخواست کمک می‌کند و می‌گوید پیگیر کار آزادی آنها باشیم.
این زن بلوچ می‌گوید اگر مسئولان کشوری از وضعیت و سطح زندگی خانواده‌های روستاهای ما باخبر نیستند مسئولان استانی و شهری سیستان که می‌دانند وضعیت ساکنان روستای این صیادان چگونه است و کاری از دست آنها برنمی‌آید.
به گفته زرگل بلوچ یکی از وکلای کشور موزامبیک هم در جریان پیگیری‌های تعدادی از خانواده‌ها اعلام کرده است که برای بررسی پرونده این زندانیان ۴میلیارد تومان حق الزحمه دریافت می‌کند. رقمی که به گفته زرگل با فروش لوازم زندگی ۱۲ صیاد هم امکان تامین ندارد.
این زن بلوچ خطاب به وکلای ایران و مسئولان جمهوری اسلامی و دیپلمات‌های وزارت امور خارجه گفت؛عاجزانه از این افراد درخواست داریم به ندای مظلومیت خانواده‌های بلوچ و افراد زندانی شده توجه کرده و تلاش کنند تا عزیزان و نان‌آوران ۱۲ خانوار به خانه‌هایشان بازگردند.
طی هفته گذشته که نامه خانواده‌های صیادان زندانی در موزامبیک خطاب به وزیر امور خارجه ایران منتشر شد شماری از کاربران فضای مجازی هم با اشاره به این نکته که طبق آمارهای رسمی بیش از 40 درصد از کل صید ماهی ایران از طرف صیادان استان سیستان و بلوچستان تامین می‌شود به طرح این سوال پرداختند که آیا انتظار پیگیری وضعیت صیادان گرفتار شده در کشور موزامبیک از سوی دیپلمات‌ها، وکلا و نظامیان ایران زیاده‌خواهی است؟ فرزندان غلامحسین بلوچی فرزندان عبدالغفور بلوچی دختر خالد بلوچی رسول بخش پدر عارف بلوچ زهی چشم انتظار آزادی فرزند بازداشت شده داخل منزل یکی از صیادان یلدا دختر یاسر که بعد از تولد پدر را ندیده است اکثر صیادان بازداشت شده فاقد خانه هستند و در کپرها یا تک اتاق‌ها زندگی می‌کنند
وضعیت غیربهداشتی صیادان بازداشت شده در موزامبیک صیادان بازداشت شده به دلیل شرایط غیربهداشتی درگیر مشکلات پوستی شدید شده اند