حدود ۲ سالی است که هوای استان‌های غرب کشور بویژه کردستان بدلیل شرایط و جهت جریان هوا درگیر پدیده گرد و غبار و ریزگردها نشده است؛ این مساله مهم را در زمانی که با شیوع بیماری کرونا مواجه هستیم، باید به فال نیک بگیریم.
به گزارش گفتمان زاگرس: مهمان ناخوانده کشورمان تنها به گرد و غبارها باز نمی‌گردد چون هفت ماه است که میزبان، مهمان ناخوانده دیگری به اسم کووید۱۹ شده‌ایم که نقطه مشترک بین آنها حمله و آسیب وارد کردن به ریه انسان است.
امسال جریان هوا با مردم استان‌های غرب کشور یار و همراه بود که گرد و غبارها را مهمان آنها نکرد تا ریه‌هایشان ضعیف و آسیب دیده شود و اینگونه مشکلات و استرس‌های ناشی از ابتلا به بیماری کرونا را در آنها افزایش دهد.
شرایط جوی تنها عامل عدم ورود و ماندگاری ۲۴ ساعت و حتی بیشتر از این زمان گرد و غبار به آسمان استان بوده و اقدام دیگری در راستای مقابله با تشکیل آن انجام نشد تا در صورت وجود جریان هوای موافق دیگر شاهد ورود آن به کشور نباشیم.
بطور کلی در منطقه غرب ایران کانون عمده گرد و غبار داخلی وجود ندارد و بخش جزیی هم که در این منطقه داریم ناشی از تخریب برخی نقاط، تردد ماشین آلات، وجود کاه و کلش محصولات کشاورزی است که جزو گرد و غبار محلی و زودگذر محسوب می‌شود.
۱۸ میلیون هکتار کانون گرد و خاک خارجی در مرزهای سوریه، لبنان و عراق وجود دارد که بر روی وضعیت آب و هوای ایران بویژه مناطق غربی تاثیرگذار است.
اعتباراتی که به جنوب می‌رود
در جنوب کشور حدود ۷۰ درصد کانون گرد و غبار داخلی است به همین دلیل بیشتر عملیات مربوط به مهار آلودگی ناشی از گرد و غبار و اعتبارات به استان‌های جنوبی بویژه خوزستان تعلق می‌گیرد.
براساس گفته دبیر ستاد مقابله با گرد و غبار، امسال درخواست ۱۰۰ میلیون یورو کرده اما مجلس فقط با ۲۰ میلیون یورو از آن موافقت کرد که از همین مقدار نیز ۳۰ درصد صرف عملیات مرتبط با اصلاح و بروز رسانی شبکه انتقال و توزیع برق می‌شود و فقط ۱۴ میلیون یورو در اختیار ستاد قرار می‌گیرد.
رفع مشکلات مربوط به آلودگی گرد و غبار در استان‌های غربی همچون کردستان بدلیل خارجی بودن منشاء آلودگی مستلزم انجام دیپلماسی است که بخاطر درگیر بودن کشورهای کانون آلودگی با جنگ و مسایل داخلی طی سالیان گذشته، انجام عملیات مهار کانون‌های گرد وغبار بدرستی انجام نشده است.
قبل از سال ۲ هزار برای تثبیت شن های روان در بیابان‌های عراق اقدام به مالچ پاشی می‌شد و بعد از این سال این کار بدلیل وقوع جنگ در این کشور و اختلافات داخلی، کارها متوقف شد و از آن سال آسمان بیشتر نقاط ایران بویژه استان‌های مرزی درگیر پدیده گرد وغبار شد.
بدلیل فراگیری و افزایش روزهای آلوده ناشی از ورود گرد و غباری که کانون تشکیل آن خارج از مرزهای ایران بود، کلمه ریزگرد از سوی روزنامه نگاران برای نخستین بار وارد ادبیات کشورمان شد و بعدها بسیاری از شخصیت‌های علمی عنوان کردند این کلمه ژورنالیستی است و در متون علمی نامی از آن برده نشده است.
بارها از مسوولان و کارشناسان و اهالی رسانه درخواست شده از کلمه ریزگرد استفاده نکنند ولی دیگر مردم بویژه در استان‌های غربی و جنوبی وجود گرد و غبار و آلودگی هوا را با نام ریزگرد می‌شناسند.
۱۸ ماه بدون گردوغبار
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط زیست کردستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه افزایش ذرات جامد معلق در جو به گونه ای که موجب تیرگی هوا و کاهش میزان دید افقی و عمودی شود را گرد و غبار می‌نامند، اظهار داشت: سال گذشته و ۶ ماهه نخست امسال آلودگی هوای ناشی از ورود گرد و غبار به آسمان استان نداشتیم.
اقبال حمیدی اضافه کرد: روزهایی داشتیم در ساعت اولیه صبح شاهد وجود گرد و غبار در آسمان بودیم ولی بعد از چند ساعت مشکل برطرف شده است.
وی افزود: میانگین ۲۴ ساعته وضعیت هوای شهرهای استان به عنوان مبنای شرایط هوا از لحاظ پاک، قابل قبول، ناسالم برای گروه‌های حساس، ناسالم، بسیار ناسالم وخطرناک بودن در نظر گرفته می‌شود.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط زیست کردستان گفت: سدسازی ترکیه که منجر به کم آب شدن دجله و فرات و خشک شدن بسیاری از تالاب‌ها شده یکی از مهمترین عوامل بیابانزایی در عراق و افزایش گرد و غبار در این منطقه است.
حمیدی با اشاره به اینکه مکاتبات زیادی از طریق سازمان حفاظت محیط زیست با مجامع بین‌المللی انجام شده است، تاکید کرد: نزولات جوی و جریان هوا در سال گذشته و نیمه نخست امسال باعث شد آلودگی ناشی از گرد وغبار را در استان نداشته باشیم.
وی یادآور شد: در حال حاضر در شهرهای سنندج، سقز، بانه، مریوان و قروه ایستگاه سنجش آلودگی هوا در مقیاس ۲.۵ و ۱۰ میکروگرم بر مترمکعب مستقر است.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط زیست کردستان گفت: این ایستگاه‌ها از محل اعتبارات ملی در استان راه اندازی شدند و قرار بود از محل اعتبارات گرد وغبار هم مبلغی به استان اختصاص داده شود که تاکنون اقدامی در این خصوص انجام نشده است.
جریان هوا گرد و غبار عربی را به کردستان منتقل نکرده است
معاون توسعه و پیش‌بینی اداره‌کل هواشناسی کردستان هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تنها تکلیف این اداره‌کل در خصوص گرد و غبار اطلاع رسانی در زمینه حضور آن و آلوده شدن هوای استان است.
علی پناهی اضافه کرد: سال گذشته و امسال هم تاکنون وضعیت آب و هوای استان از لحاظ آلودگی ناشی از گردوغبار بسیار مناسب بوده است.
وی افزود: کانون‌های گرد وغبار عربی از بین نرفته ولی شرایط جوی و جهت جریان هوا به گونه‌ای بود که طی این مدت گرد وغبار تشکیل شده به سمت آسمان غرب کشور ما حرکت نکرده است.
معاون توسعه و پیش‌بینی اداره‌کل هواشناسی کردستان یادآور شد: از آنجا که کانون گرد وغبار استان خارج از مرزهای کشور است هر گونه اقدام و فعالیتی در سطح کلان و بین‌المللی انجام و پیگیری می‌شود.
به گفته کارشناسان بخشی از وقوع گرد وغبار ناشی از فرآیند طبیعی است و بخشی هم بدلیل مداخلات و فعالیت‌های انسان بوجود می‌آید که این قسمت با اصلاح روش و مدیریت آن قابل کنترل است.
در شرایطی که کیفیت هوا کاهش می‌یابد و در حالت ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک قرار می‌گیرد بارها به مردم توصیه شده با بیرون نیامدن از منزل و مصرف بیشتر مایعات خود را از آسیب ناشی از آلودگی گرد وغبارهای وارد شده مصون کنند.
در فصل پاییز با تغییر جریانات جوی و افزایش وزش باد در کشورهای عربی همسایه بویژه عراق گرد و غبار از کانون‌های موجود در این کشور وارد غرب ایران از جمله کردستان می‌شود که تاکنون و بعد از گذشت ۱۴ روز از مهر خبری از ورود پدیده گرد و غبار نیست و امید می‌رود نیمه دوم امسال هم مانند سال گذشته بدون حضور این مهمان ناخوانده طی شود تا تنها دغدغه مردم و مسوولان مقابله و کنترل بیماری کرونا باشد.
ایرنا