حدود دو ماه قبل ۱۰ نفر از اعضای شورای شهر همدان در صحن شورا طرحی را تصویب کردند که طبق آن شهرداری‌ها برای ساخت‌وساز در بافت تاریخی شهری یعنی رینگ اول و دوم نیازی به استعلام از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ندارند.
به گفتمان زاگرس:حدود دو ماه قبل ۱۰ نفر از اعضای شورای شهر همدان در صحن شورا طرحی را تصویب کردند که طبق آن شهرداری‌ها برای ساخت‌وساز در بافت تاریخی شهری یعنی رینگ اول و دوم نیازی به استعلام از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ندارند.
پس از اما و اگرهایی که با تصویب این طرح به وجود آمد و مخالفت‌های اداره‌کل میراث فرهنگی استان، مدیرکل حقوقی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در نامه‌ای به فرمانداری همدان، درخواست رد مصوبه شورای شهر همدان مبنی بر «رد هر نوع استعلام از میراث فرهنگی برای ساخت و ساز در بافت تاریخی این شهر» را مطرح کرد.
در نامه ابراهیم شقاقی به فرماندار همدان آمده بود شورای شهر اصلا نمی‌تواند چنین مصوبه‌ای را تصویب کند و قطع به یقین اگر فرمانداری همدان این مصوبه را تأیید کند، وزارتخانه میراث فرهنگی به روش‌های قانونی دیگر جلوگیری از اجرایی شدن این مصوبه را پیگیری می‌کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان درباره طرح مصوب شورای شهر گفت: براساس وظایفی که بر عهده داریم و ضوابطی که در مراجع مختلف قانونی وجود دارد، اعتقاد داریم اعلام نظر درباره صدور مجوز و هر گونه ساخت‌وساز در محوطه بافت باید با نظر میراث فرهنگی باشد.
علی مالمیر با بیان اینکه در این مورد دستگاه میراث فرهنگی صلاحیت دارد، افزود: بر اساس ماده ۳ آیین نامه اجرایی حفاطت از میراث فرهنگی کشور که مصوبه شورای امنیت کشور هم است و در سال ۸۱ به تصویب رسیده به صراحت تأکید شده شهرداری‌های سراسر کشور موظف هستند در هر مورد که اقدام به عملیات عمرانی کرده یا مجوزی را صادر می‌کنند و مکان عملیات به نحوی از آنجا مشمول ضوابط حفاظتی اعلام شده باید نظر سازمان میراث فرهنگی کشور را استعلام کرده و براساس آن اقدام کنند.
وی با اشاره به اینکه بندهای قانونی دیگری هم در این رابطه وجود دارد، اظهار کرد: ماده ۴ همین آیین نامه هم می‌گوید شورای عالی شهرسازی، معماری و کمیسیون ماده ۵ باید نظرات سازمان میراث فرهنگی کشور را در مورد ضوابط حفاظت از آثار تاریخی، فرهنگی در طرح‌های جامع و تفضیلی شهر لحاظ کنند.
مالمیر ادامه داد: از این دست مصوبات و قوانین و بخشنامه‌ها زیاد وجود دارد و تأکید کرده‌اند الزاماً در مجموعه آثار تاریخی حرایم و محدوده بافت‌ها نظر میراث فرهنگی مبنا است و این سازمان درباره آنها صلاحیت دارد.
وی افزود: اعتقاد ما این است که همه دستگاه‌ها موظف هستند اگر می‌خواهند در حرایم بنا و بافت‌ها اقدامی انجام دهند و مجوزی صادر کنند یا عملیات عمرانی انجام دهند باید نظر میراث فرهنگی را استعلام کنند و به تصویب این دستگاه برسانند.
مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان توضیح داد: اعضای شورای شهر همدان اعتقاد دارند در حوزه محدوده بافت صرفاً ضوابط طرح تفصیلی، مصوبات کمیسیون ماده ۵ و شورای عالی معماری، شهرسازی مبنا است و باید ضوابط میراث فرهنگی به تصویب کمیسیون ماده ۵ برسد.
وی افزود: با وجود اینکه قانونگذار این صلاحیت را به میراث فرهنگی داده اما مثلاً بند ۵ بخشنامه دبیرخانه شورای عالی معماری، شهرسازی منبعث از قوانین مختلف حوزه میراث فرهنگی تأکید کرده هر گونه مداخله کاربری اعم از تخریب بناها، بازگشایی معابر و تعریض گذرها، افزایش ارتفاع و تراکم بناها و افزایش تراکم جمعیتی و … که اصالت و یکپارچگی را مخدوش ساخته و باعث از میان رفتن شواهد ناظر بر ارزش‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی می‌شود، ممنوع است.
مالمیر ادامه داد: نمونه‌های ذکر شده مصوبه‌ها و بخشنامه‌هایی است که شورای عالی معماری، شهرسازی بر آنها تأکید کرده است، اداره کل میراث فرهنگی استان همدان اعتقاد دارد نظر اعضای شورای شهر منطبق بر قانون نیست و صرفاً میراث فرهنگی باید در بافت‌ها اعلام نظر کند.
وی خاطرنشان کرد: اگر شورای شهر می‌گوید باید نظر کمیسیون ماده ۵ و شورای عالی معماری، شهرسازی مبنا قرار بگیرد حتی در مصوبات و بخشنامه‌های شورای عالی معماری، شهرسازی هم بر این قضیه تأکید شده که به عنوان مثال گذر تعریف نشود و افزایش ارتفاع نداشته باشیم.
مالمیر مطرح کرد: اگر ضوابط میراث فرهنگی رعایت نشود بر اساس طرح تفصیلی باید در کنار تمام معابر و کوچه‌ها تعریض شده و متناسب با آن ارتفاع گرفته شود و عملاً تراکم و ساخت‌وسازی که تحمیل می‌شود، ساختار بافت را دگرگون می‌کند و همان مقدار باقی مانده بافت هم از بین خواهد رفت و عملاً بافتی را به عنوان بافت واجد ارزش تاریخی در شهر همدان نخواهیم داشت.
وی افزود: آسیب‌های جدی که در سال‌های گذشته به بافت همدان وارد شده با همین نگرش بود که بازسازی بافت فرسوده یک نمونه از آن است؛ به عنوان نمونه تخریب مرکز محله کبابیان از همین دست اقدامات بود بنابراین این تصمیمات منجر به از بین رفتن بافت واجد ارزش تاریخی خواهد شد.
مالمیر درباره تأثیر این مصوبه در ثبت جهانی منظر تاریخی همدان گفت: در موضوعی که قرار است ثبت جهانی شود منظر تاریخی شهری از هگمتانه تا همدان امروزی مدنظر است که آثار دوران مختلف را در خود دارد و بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی که هر یک کماکان به کارکردهای خود ادامه می‌دهند جزئی از آن هستند، اگر این‌ها مخدوش شود موضوعی برای ثبت جهانی با این مفهوم باقی نمی‌ماند و اگر بافت هسته مرکزی آسیب ببیند پرونده ثبت جهانی را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.
نایب رئیس شورای اسلامی شهر همدان اظهار کرد: یکی از وظایف اصلی شوراهای اسلامی به عنوان پارلمان‌های محلی سیاست‌گذاری و نظارت در اجرای آن است، اینکه اداره کل میراث فرهنگی بگوید چه چیزی قانونی است و چه چیزی غیرقانونی، در اصل این فرمایش آنها غیرقانونی است.
ابراهیم مولوی ادامه داد: شورای شهر وظیفه دارد با استفاده از اسناد بالادستی کشور و تبعیت از آنها برای شهر تصمیم بگیرد و اصول ۱۰۰ تا ۱۵۶ قانون اساسی در مورد اختیارات شوراهای اسلامی سراسر کشور وظایف را مشخص کرده است.
وی افزود: علاوه بر این توسعه پایدار شهر و دفاع از حقوق شهروندان از وظایف ماست، میراث فرهنگی در یک بازه زمانی اعلام می‌کند در رینگ اول و دوم کل ساختمان‌ها در ارتفاع دو و نیم تا سه و نیم طبقه ساخته شود و وقتی این مطرح می‌شود یعنی عملاً از حقوق مردمی که در آنجا سکونت دارند، جلوگیری می‌کند.
مولوی با اشاره به اینکه در اسلام و قوانین جمهوری اسلامی مالکیت محترم است، گفت: ضوابط و مقرارت طرح تفضیلی می گوید هر کسی براساس معبری که در کنار ملکش قرار می‌گیرد، می‌تواند ارتفاع بگیرد؛ مثلاً کوچه هشت متری سه و نیم طبقه کوچه ۱۰ متری چهار و نیم طبقه و …
وی توضیح داد: بارها با مجموعه میراث فرهنگی همدان مکاتبه انجام داده و درخواست کردیم ضوابط و مقرراتی که می‌فرمایند طبق آن نباید در این محدوده‌ها ساخت‌وساز، تعریض و ارتفاع انجام شود را اعلام کنند اما ضوابط و مقرراتی که مصوب و ابلاع شده باشد، ارائه ندادند.
مولوی با بیان اینکه دوستان میراث فرهنگی خودزنی می‌کنند، گفت: طبق مصوبه شورای شهر همدان، شهرداری از تاریخ مشخص در رینگ‌های اول و دوم شهر همدان به لحاظ حفاظت و حراست از میراث فرهنگی موظف و مکلف است ضوابط و مقررات طرح تفصیلی شهر که مورد تصویب شورای عالی معماری، شهرسازی ایران قرار گرفته را ملاک عمل قرار دهد.
وی اضافه کرد: تمام تک بناهایی که دارای ارزش هستند مثل آرامگاه بوعلی، برج قربان، تپه هگمتانه، مسجد جامع طبق این مصوبه حرایم جدا دارند و محترم شمرده شده‌اند بنابراین شهرداری باید ضوابط را درباره تک بناهایی که دارای حریم مصوب هستند، رعایت کند اما در مناطقی مثل خیابان کرمانشاه و بلوار آیت‌الله کاشانی چرا نباید اجازه دهیم ساخت و ساز انجام شود؟
نایب رئیس شورای شهر همدان در مورد نامه مدیرکل حقوقی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به فرماندار همدان گفت: او اول باید ببیند اجازه داشته چنین نامه‌ای بنویسد یا خیر؟
مولوی اظهار کرد: ما در راستای دفاع از حقوق شهروندان می‌گوییم ملاک عمل مصوبات طرح تفصیلی است و طرح تفصیلی هم مصوب شورای عالی معماری، شهرسازی ایران است، میراث فرهنگی اگر می‌خواهد چیزی را مصوب کند ابتدا باید به شورای عالی معماری، شهرسازی ببرد، در این شورا هفت وزیر و ۱۲ نفر از رؤسای سازمان‌ها حضور دارند و تنها محل و مکان قانونی تصویب طرح‌های شهری است.
وی تصریح کرد: اگر شورا بخواهد همانطور که میراث فرهنگی می‌خواهد عمل کند اداره مخابرات، مجموعه انتظامی، محیط زیست و … هم حریم می‌خواهند و این نشدنی است و باید شهر را رها کنیم و مردم را به بیابان ببریم تا چادر بزنند.
مولوی با بیان اینکه شورای شهر مشکلی با میراث فرهنگی همدان ندارد، مطرح کرد: بنده یکی از دوستداران و طرفداران پر و پا قرص میراث فرهنگی، بافت‌های تاریخی و تک بناهای ارزشمند هستم و سال‌ها در حوزه احیاء، باز زنده‌سازی و بازآفرینی شهری فعالیت کرده‌ام اما اینکه بخواهیم به خاطر عکس سال ۱۳۳۵ حق مردم را تضییع کنیم کم لطفی، بی انصافی و اجحاف در حق مردم است.
وی اضافه کرد: مجموعه استانداری و هیچ یک از مجموعه‌های استان نیز این را نپذیرفته و دادستان همدان اخیراً نامه تندی خطاب به میراث فرهنگی نوشته که به عنوان مدعی‌العموم حق ندارید بدون مصوبه و با لحاظ نظرات شخصی، مردم همدان را از حق و حقوق خود محروم کنید.
مولوی با تأکید بر اینکه اگر اظهارات میراث فرهنگی قانونی است چرا به شورای شهر، استانداری و شهرداری اعلام نمی‌کند؟ گفت: شورای شهر در مقابل قانون گردنش از مو باریکتر است و تمام ضوابطی که شورای عالی معماری، شهرسازی ایران لحاظ کردند، باید در شهر جاری و ساری باشد.
نایب رئیس شورای شهر همدان افزود: معاون عمرانی استانداری هم چندین بار در این مورد با میراث فرهنگی همدان مکاتبه کرده است اما این سازمان چیزی ارائه نکرده و در واقع چیزی وجود ندارد که ارائه دهد.
وی با بیان اینکه اجرای این مصوبه به ثبت جهانی آسیب نمی‌زند، گفت: به عنوان مثال آیا میراث فرهنگی می‌خواهد برج پاستور، برج آرین، برج سعیدیه و ساختمان‌های مرتفع دیگری که در شهر هستند و در داخل بافتی که میراث ادعا می‌کند قرار دارند را تخریب کند؟
مولوی مطرح کرد: بافت ارزشمند در شهرهایی مثل محله فهادان در یزد، محله جوباره در اصفهان، محله مسجد کبود در تبریز و مجموعه بازار و ۱۵ خرداد در تهران است، این‌ها بافت متراکمی است که حفظ شده و دست نخورده و بکر باقی مانده و همه وظیفه دارند از آنها نگهداری کنند.
وی با بیان اینکه در همدان چیزی به اسم بافت ارزشمند نداریم بلکه تک بناهای ارزشمند وجود دارد، گفت: میراث فرهنگی همدان اگر واقعاً به بحث بازار همدان علاقمند است به مجموعه مدیریت شهری کمک کند بازار را باززنده سازی کنیم، مانند کاری که در خیابان سپه قزوین انجام گرفت.
نایب رئیس شورای شهر همدان در پایان اظهار کرد: پیاده‌راه‌سازی خیابان بوعلی، میدان امام(ره) و خیابان اکباتان در راستای توجه به بافت‌ها و بناهای شهر همدان بود.
به گزارش گفتمان زاگرس، چندی پیش سعید شاهرخی، استاندار همدان در مصاحبه‌ای در این‌باره گفته است: «شورای شهر موظف است در چهارچوب قوانین و مقررات عمل کند و هر مصوبه مغایر با قانون از سوی هیئت انطباق رد می‌شود. بالاخره میراث فرهنگی ضوابطی دارد که شهرداری‌ها ملزم به رعایت آنها هستند و هر دستگاه دولتی یا اشخاص حقیقی و حقوقی از این قوانین تخطی کنند، با آنها برخورد خواهد شد».
ایسنا