عضو هیئت علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه بوعلی‌سینا گفت: دو گسل فعال و لرزه خیز در شمال‌شرق و جنوب غرب استان قرار دارد اما خود شهر همدان، یک شهر پرخطر نیست.
به گزارش گفتمان زاگرس:دکتر رضا علیپور با بیان اینکه ایران، در مقیاس جهانی یک کشور لرزه‌خیز است، اظهار کرد: از نظر ساختار تکتونیک یک نوار زلزله‌خیز وجود دارد که از آلپ تا هیمالیا کشیده شده است که ایران دقیقاً وسط این نوار قرار دارد بنابراین با توجه به اینکه ما وسط این کمربند لرزه‌خیز هستیم، حدوداً ۸ درصد کل زلزله‌های دنیا و ۱۷ درصد زلزله‌های بزرگ دنیا در ایران اتفاق افتاده و احساس شده‌است.
وی در رابطه با زلزله‌های بزرگی که در ایران اتفاق افتاده، یادآور شد: زلزله سال ۱۲۸۷ در منطقه سیلاخور که حدود ۹۰۰۰ نفر کشته داشت، زلزله سال ۱۳۳۹ در لار، زلزله سال ۱۳۴۱ در بوئین زهرا، زلزله سال ۴۷ در دشت بیاض، زلزله سال ۵۷ در طبس که حدود ۲۰ هزار کشته داشت، زلزله سال ۶۷ در رودبار به بزرگی ۷.۴ ریشتر که ۳۵ هزار کشته داشت، زلزله بم در سال ۸۲ که ۴۰ هزار کشته داشت، زلزله ازگله در سال ۹۶ که ۷.۳ ریشتر بود و ۲۰۰۰ کشته داشت، از زلزله‌های بزرگی بودند که در ایران اتفاق افتادند.
این استاد زمین‌شناسی با بیان اینکه بررسی این آمار نشان می‌دهد همه شهرهای ایران از نظر لرزه‌خیزی در مناطق خطرناک اما از نظر خطرنسبی متفاوت هستند، مطرح کرد: شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد، شیراز، تبریز، کرج، کرمانشاه، ارومیه و اهواز که پرتراکم هستند، با حاشیه خود حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون نفر جمعیت دارند که همه این‌ها در نقاط خطرنسبی بالا قرار دارند، یعنی بخش زیادی از جمعیت ایران در کنار این پهنه‌های گسلی فعال زندگی می کند.
وی با بیان این که به صورت کلی استان همدان را از نظر احتمال لرزه‌خیزی خیلی پرریسک نمی‌دانیم، مطرح کرد: دو بخش خطرناک لرزه خیز در استان همدان وجود دارد که یکی از آن مناطق در شمال شرق استان قرار دارد و شامل شهرستان‌های رزن و کبودراهنگ است که در کنار گسل آوج قرار دارند و زلزله ای که در سوم آبان‌ماه سال جاری در همدان احساس شد، مربوط به همان گسل است.
عضو هیئت علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا ادامه داد: بخش خطرناک‌تر استان همدان، جنوب غرب استان و شهرستان نهاوند است که در این منطقه یک گسل بسیار مهم و تأثیرگذار داریم که خیلی مهم و فعال است و ارومیه، پیرانشهر، مریوان، کامیاران، صحنه، نهاوند و درود را شامل می شود که نام آن گسل «جوان اصله زاگرس» است که از شمال غرب کشور وارد ترکیه شده و تبدیل به گسل شمال آناتولی و گسل شرق آناتولی می‌شود که ما کم و بیش در جریان زلزله‌های ترکیه هم هستیم و می‌دانیم ترکیه هم مانند ایران یک کشور لرزه‌خیز است.
وی با بیان اینکه از شمال نهاوند و روستای ونایی تا خود شهر نهاوند بر روی گسل بنا شده‌اند، خاطرنشان کرد: در شمال شهر نهاوند دشت نهاوند قرار دارد که کشاورزی غنی و سراب‌های معروفی دارد که در آنجا هم دو گسل فعال به موازات هم به نام گسل «نهاوند» و گسل «گارون» وجود دارد که گسل نهاوند از شمال شهر و شهرک صنعتی نهاوند عبور می‌کند و به فیروزان می‌رسد و در بخش غربی این دشت، سراب‌های معروفی مانند گیان و فارسبان وجود دارد که این‌ها هم روی قطعه گسلی گارون هستند و این گسل تا صحنه ادامه دارد.
این استاد زمین شناسی در رابطه با گسل شمال شرق استان، توضیح داد: در شمال شرق استان گسل آوج را داریم که در استان قزوین قرار دارد اما گسل مرز جفرافیایی و سیاسی نمی‌شناسد؛ گسل آوج، گسل بزرگی است و حدود ۷۵ کیلومتر طول دارد و از زیر شهر آوج عبور می‌کند.
علیپور اظهار کرد: خطری که این گسل برای استان همدان دارد این است که این گسل در حدود ۲۷ کیلومتری شهر رزن قرار دارد و فعالیت های لرزه خیزی این گسل در استان ما هم حس و باعث تخریب می شود؛ به عنوان مثال در سال ۱۳۸۱ گسل آوج فعال شد و زلزله ای به بزرگی ۶.۳ تا ۶.۵ ریشتر داشت و روستاهای زیادی در استان ما تخریب شدند.
وی در رابطه با زلزله‌ای که در سوم آبان‌ماه سال جاری در این منطقه رخ داد و در شهرهای استان همدان هم احساس شد، تصریح کرد: این زلزله از نظر بزرگی خیلی بزرگ نبود، زلزله قبلی این منطقه حدود ۶.۳ تا ۶.۵ بود اما این زلزله حدود ۵.۴ تا ۵.۵ برآورد شده اما نکته مهمی که وجود دارد این است که زلزله آوج عمق کمی داشت و در عمق ۱۰ کیلومتری رخ داده بود که از نظر زمین‌شناسی خطرناک است. این زلزله فاصله مناسبی تا شهرهای اصلی داشت و خیلی تمرکز جمعیتی بالایی در مجاور آن وجود نداشت.
علیپور با بیان اینکه با دانشی که تا الان داریم، خود شهر همدان خیلی از نظر وقوع زمین‌لرزه خطرناک نیست، تأکید کرد: البته دانش ما تا قبل از زلزله ازگله آن منطقه را امن می‌دانست اما طبیعت به ما نشان داد که اینطور نیست.
وی در رابطه با گسل‌های شهر همدان، توضیح داد: در بررسی های انجام شده چند گسل در شهر همدان به ویژه در جنوب شرق آن وجود دارد، یک گسل که از جاده فقیره تا کشین، ابرو، سیمین ادامه دارد، یک گسل در تفریجان داریم که از تفریجان، شمس‌آباد تا منگاوی ادامه دارد، یک گسل در ورکانه و یک گسل در یلفان داریم اما این گسل‌ها اثرات سطحی دارند و تا الان فعالیت لرزه خیزی نشان ندادند.
عضو هیئت علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه بوعلی‌سینا در رابطه با چگونگی وقوع زمین لرزه، بیان کرد: سنگ های خشکی داخل زمین وجود دارد که وقتی به دلایل متفاوتی می لغزند موجب یک شکست ناگهانی می‌شوند که از آن به نام زلزله نام می بریم. اینکه زلزله در چه عمقی اتفاق بیفتد برای ما تعیین کننده است که همراه با آسیب بوده یا صرفاً یک پدیده زمین شناسی است که برای ما قابل حس نیست.
وی در رابطه با روش‌های اندازه‌گیری زلزله تبیین کرد: برای اندازه گیری بزرگی زلزله فرمول‌هایی وجود دارد که بزرگی حجمی و سطحی زمین لرزه را اندازه گیری می‌کنند و بر پایه لگاریتم انرژی آزاد شده، بزرگی زمین لرزه ثبت می شود که دارای مقیاس متفاوتی است که ما در ادبیات عامیانه از آن تحت عنوان ریشتر نام می بریم.
علیپور با بیان اینکه ژرفا، عمق زلزله است، گفت: کل کره زمین سخت و شکننده نیست، هرچه به سمت عمق می رویم حالت خمیری‌تری دارد و در این نقاط زلزله رخ نمی‌دهد چراکه زلزله در مکانی رخ می‌دهد که شکننده باشد. پوسته نازکی در سطح زمین داریم که شکننده است و در این پوسته نازک زلزله هرچه به سطح زمین نزدیک‌تر باشد، برای ما خطرناک تر است چراکه آسیب‌رسانی بالایی دارد و هرچه پایین‌تر باشد برای ما اثر کمتری دارد که این مسئله را به عنوان ژرفا یا عمق زلزله درنظر می‌گیریم که در ایران معمولاً زلزله‌های مخرب در عمق ۸ تا ۲۰ کیلومتری زمین اتفاق می‌افتد.
وی خاطرنشان کرد: تمام صحبت‌هایی که ما از زلزله می‌کنیم، مثلاً می‌گوییم ۵۰ سال پیش زلزله باید در تهران می‌آمده اما نیامده و دوره بازگشت آن گذشته است، بر مبنای زلزله‌هایی است که اتفاق افتاده است چراکه ما در یک منطقه زلزله‌ها را بررسی می‌کنیم و براساس آن آمارها نموداری برای خودمان می‌کشیم و احتمال وقوع زمین‌لرزه را پیش‌بینی می‌کنیم.
عضو هیئت علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا اظهار کرد: برای صحبت‌هایی در رابطه با این مسئله که زلزله در فصل‌های سرد، نیمه دوم سال و فصل‌هایی که جریان سطحی آب مرطوب تر است، بیشتر اتفاق می‌افتد هنوز مبنای علمی دقیقی ارائه نشده اما کاملاً هم رد نشده اند.
علیپور ادامه داد: صحبت‌هایی وجود دارد که می‌گویند تأثیر اجرام آسمانی مانند کره ماه بر زمین در یک فصول خاصی بیشتر است و باعث زمین لرزه می‌شود که این مسئله هم رد نشده اما هنوز به عنوان نظریه مورد پذیرش قرار نگرفته است.
ایسنا
ثبت دیدگاه