کرونا ویروسی است که نه تنها بر تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زندگی افراد تاثیر منفی داشته بر روح و روان کودکان نیز سایه انداخته است و در این مدت شاهد کودکانی با رفتارهای متفاوت از قبل هستیم.
اغلب شاهد اعتراض و انتقاد والدین از رفتار کودکان و فرزندانشان هستیم و کودکان نیز از شرایط کنونی ناراضی هستند و تلاش بسیار والدین برای سرگرم کردن آنها مثمر ثمر نیست.
بچه‌هایی که مدت زیادی مدارس آنها تعطیل شده است نیز نسبت به درس بی‌انگیزه شده و با این شرایط هدف خاصی را دنبال نمی‌کنند.
با وجود تعطیلی طولانی مدت مدارس که شاید آرزوی همه بچه‌ها بوده اما این تعطیلات برای آنها خوشایند نیست و با بی‌حوصلگی در حال گذران این روزها هستند.
بسیاری از خانواده‌ها نیز از رفتار فرزندان خود شاکی بوده و گاها رفتار مناسبی با آنها ندارند.
با توجه به شرایط موجود و نامشخص بودن مدت زمان ماندگاری کرونا همه افراد از جمله کودکان و نوجوانان تجربه متفاوتی را همراه با ترس و بیقراری طی می‌کنند که باید توجه ویژه‌ای به آن شود و جا دارد والدین با صبر و حوصله یاری‌گر فرزندانشان باشند.
محدودیت رفت و آمد در روزهای کرونا سبب دوگانگی رفتار فرزندم شده است
مادر یکی از کودکان ایلامی گفت: با توجه به شاغل بودن من، دختر پنج ساله‌ام در مهد کودک است و زمان بازگشت به خانه مانند همه بچه‌ها شیطنت های خود را دارد و تا حد توان سعی داریم او را سرگرم کنیم.
زهرا موسوی افزود: اما با شیوع کرونا و تعطیلی بیشتر اماکن و محدودیت رفت و آمدها، بیقراری دخترم آغاز شد و میل زیادی برای بیرون رفتن در او بوجود آمده است.
وی یادآور شد: هفته‌های آغاز بیماری با فیلم‌های کارتونی و بازی‌های مختلف سعی در سرگرم کردن وی را داشتم و تاحدودی کمتر بیقراری می‌کرد اما با طولانی شدن این محدودیت‌ها بیقراری و عصبانیت دخترم بیشتر شد.
این مادر شاغل گفت: دوگانگی رفتار دخترم سبب نگرانی ما شده چرا که گاهی افسرده و گوشه‌گیر است و میلی به بیرون رفتن ندارد و گاهی نیز چنان عصبانی است که باید حتما او را به خارج از خانه ببریم.
موسوی اضافه کرد: دخترم علاقه خاصی به مهد کودک خود دارد و مدام بهانه مربی و دوستانش را می‌گیرد از سویی نیز بدلیل تعطیلی مهدها شرایط نگهداری فرزندم در منزل سخت‌تر شده است و مجبورم او را به محل کارم ببرم.
وی یادآور شد: مدتی است که مهدها با تعداد محدود کودکان را پذیرش می‌کنند و دختر من نیز در شیفت صبح در یکی از این مراکز نگهداری می‌شود اما مشکل اینجاست که تعداد بچه‌ها اندک است و مانند گذشته از بودن در کنار آنها لذت نمی‌برد.
توقعات زیاد فرزندانم سبب پرخاشگری خودم شده است
مادر دیگری در خصوص بدرفتاری پسرانش در تعطیلات طولانی مدت ناشی از کرونا گفت: من دارای ۲ فرزند پسر ۱۲ و ۱۶ ساله هستم و خودم نیز کارمند یکی از ادارات هستم.
شهناز یوسفی افزود: پسرها معمولا نسبت به دخترها شیطنت‌های بیشتری دارند و کنترل کردن آنها نیز سخت‌تر است و با شروع بیماری کرونا مشکلات نیز ما بیشتر شده است.
وی با بیان اینکه شیوع کرونا تاثیرات روحی و روانی بسیاری بر خانواده‌ها داشته است، گفت: اوایل شروع بیماری کرونا ترسی خانواده‌ها را فرا گرفت و همه در تلاش بودند برای حفظ سلامت خود و فرزندانش تا حد امکان در خانه مانده و شرایط مناسبی در خانه فراهم کنند.
یوسفی تصریح کرد: فرزندان نیز موضوع را جدی گرفته و از اینکه مدارس تعطیل شده بود بسیار خوشحال بودند و خود را بصورت‌های مختلف سرگرم می‌کردند.
این مادر کارمند ادامه داد: اما با طولانی شدن محدودیت‌ها، بهانه‌ها و بداخلاقی‌ها آغاز شد و هیچ سرگرمی بچه‌ها را قانع نمی‌کند و رفتن به بیرون از خانه را به تمام وسایل بازی ترجیح می‌دهند.
یوسفی تصریح کرد: پسر بزرگم بدلیل اینکه در سن بلوغ قرار دارد نه تنها پرخاشگر شده بلکه معتقد است که خود می‌تواند تصمیم بگیرد چه کاری انجام دهد.
وی افزود: با توجه به بیقراری و بی‌حوصلگی بچه‌ها من نیز مانند آنها رفتار می‌کنم و قادر به کنترل آنها نیستم و چنانچه در مورد خطر کرونا برای آنها توضیحی داده شود می‌گویند بچه ها به کرونا مبتلا نمی‌شوند و همین سبب مشاجره هر روز من و فرزندانم است.
پرخاشگری کودکان در روزهایی کرونایی شدت گرفته است
عضو هیات مدیره خانه روانشناسان، مشاوران و حرف یاورانه ایلام گفت: بیش از چهار ماه از مبارزه بشریت در کره زمین با کرونا می‌گذرد اما این هیولای بیرحم کماکان روزانه انسان‌های بسیاری را به کام مرگ می‌کشاند و اشتهای سیری‌ناپذیر آن همچنان برای بلعیدن قربانیان خود، کور نشده است.
ایوب همتی اظهار داشت: اگرچه گروه‌های خاصی در جامعه به ویژه بزرگسالان و افراد دارای زمینه بیماری در معرض آسیب بیشتری در زمان شیوع کرونا دارند، اما کودکان نیز در این بین با وجود مصونیت بیشتر در برابر این ویروس، در معرض آسیب‌های روحی و روانی قرار دارند.
وی افزود: پرخاشگری در کودکان پدیده شایعی است که به صورت‌های مختلف جسمانی، عاطفی و تنش قابل توجه دیده می‌شود اما یکی از علایمی که خانواده‌ها در گزارش های خود بیان می کنند، شدت یافتن پرخاشگری کودکان در روزهای کرونایی است.
همتی یادآور شد: اگرچه بخشی از این موضوع در طول دوران رشد، طبیعی است اما انتظار می رود کودکان در برخورد با رفتارهایی که منجر به پرخاشگری آنان می‌شود، کنترل خود را در دست داشته و موقعیت را به تناسب رشد جسمانی و عاطفی، مدیریت کنند.
این روانشناس تصریح کرد: در این میان نقش خانواده‌ها در آرامش روحی و روانی کودکان و مدیریت آنان در کنترل پرخاشگری خود، بسیار مهم است.
وی افزود: امروزه خانواده‌ها تحت تأثیر و پیگیر مستمر اخبار مربوط به حوادث کرونا هستند و در گروه‌های دوستانه و خانوادگی بحث و گفت و گو پیرامون خطرات و عوارض ناشی از کرونا به وفور وجود دارد، بنابراین کودکان نیز ناخواسته در معرض اخبار این موضوع قرار دارند.
عضو هیات مدیره خانه روانشناسان، مشاوران و حرف یاورانه ایلام تاکید کرد: کودکان از نظر روانی با توجه به کم بودن میزان دانش و آگاهی نسبت به مسأله دچار آسیب‌های روحی و روانی از جمله رفتارهای پرخاشگری می‌شوند.
همتی اظهار داشت: پرخاشگری در تعریف، دفاع کردن از حقوق خود به شیوه خصمانه و هدف آن گرفتن امتیاز از دیگران است، این افراد پرخاشگر به حقوق و خواسته‌های دیگران اهمیت نمی‌دهند و اغلب وقتی احساس می‌کنند مورد تهدید یا بی‌حرمتی قرار می‌گیرند به پرخاشگری متوسل می‌شوند.
وی گفت: متخصصان حوزه روانشناسی عوامل فراوانی را در پرخاشگری کودکان دخیل می‌دانند و یکی از عوامل مهمی که در مورد پرخاشگری کودکان باید مورد توجه قرار گیرد نقش رسانه‌ها و به ویژه دسترسی آسان کودکان به فضای مجازی بدون مراقبت والدین و دیدن اعمال پرخاشگرانه است.
همتی افزود: همچنین دیدن فیلم هایی که بیشتر قهرمانان آنان از طریق اعمال پرخاشگرانه به هدف های خود می رسند به عنوان یک الگوی مخرب و نامناسب می تواند از علل مهم پرخاشگری در کودکان باشد.
وی یادآور شد: بسیاری از برنامه ها و فیلم هایی که کودکان در معرض آن قرار دارند معطوف به کامروا سازی فوری نیازها و خواسته ها و راه حل های مقطعی با اعمال پرخاشگرانه توسط قهرمان داستان های مورد نظر است و این مسأله می تواند بروز رفتارهای پرخاشگرانه کودکان در این شرایط خاص را دوچندان کند.
الگوهای تربیتی و عوامل محیطی در پرخاشگری کودکان موثر است
عضو هیات مدیره خانه روانشناسان، مشاوران و حرف یاورانه ایلام اظهار داشت: از دیگر عوامل مهم پرخاشگری در کودکان می توان به خصوصیات فردی، عوامل ژنتیکی، الگوهای تربیتی خانواده و یا عوامل محیطی اشاره کرد.
همتی گفت: نقش همسالان و گروه های سنی، هم بازی ها، زندگی در محله های ناامنی که در آن افراد معتاد، بزهکار و شرور وجود دارد، حائز اهمیت است.
وی افزود: همچنین عدم نظارت و کنترل یا کنترل بیش از حد وسخت گیری های بی مورد و واکنش های غیر طبیعی و شدید به رفتارهای پرخاشگرانه کودک و یا تنش های خانوادگی می تواند منجر به مشکلات رفتاری در کودکان شده و باعث کاهش عزت نفس آنان و این مساله به نوبه خود موجب بروز رفتارهای پرخاشگری و بی ادبی نسبت به سایرین شود.
همتی تاکید کرد: آنچه باید مورد توجه قرار گیرد نقش والدین و خانواده ها در مقابله با پرخاشگری کودکان است که راهکارهایی ساده پیرامون این موضوع توصیه می شود.
در حضور کودکان کمتر در مورد حوادث کرونا صحبت کنید
عضو هیات مدیره خانه روانشناسان، مشاوران و حرف یاورانه ایلام تاکید کرد: با توجه به دانش کم کودکان نسبت به علل، عوامل و یا شرایط به وجود آمده در خصوص موضوع کرونا، ضمن توضیح مراقبت های لازم برای کودکان به زبان ساده، از بحث و گفت و گو و پیگیری مستمر حوادث و مسائل مربوط به کرونا در حضور کودکان خودداری و محیطی امن و به دور از تنش و استرس را برای کودکان فراهم کنید.
همتی با بیان اینکه موقعیت پرخاشگری را تجزیه و تحلیل کنید، افزود: یکی از راه های مناسب برای حفظ ارتباط سالم، درک نیازها و احساسات کودک این است که بدانید چه چیزی و چه موقعیتی او را نگران کرده و موجب رفتارهای پرخاشگرانه در کودک شده است دراین صورت اگر برایتان مقدور است می توانید در امور مداخله کنید وبا ایجاد تغییرات مناسب به آرام کردن کودک کمک کنید.
وی یادآور شد: والدین باید با نظارت بر محیط، گروه های دوستی و الگوهای کودک نسبت به مراقبت از فرزند خود در کنار همسالان، هم بازی ها و سایر افرادی که کودک بیشترین وقت خود را با آنان می گذراند، اهتمام ورزند.
این روانشناس ادامه داد: همچنین محله و مکانی که کودکان در آن بازی و یا اوقات فراغت خود را می گذرانند مراقبت لازم را به عمل آورند، کودکی که در گروه همسالان و هم بازی ها همواره شاهد پرخاشگری و دعوا بوده و اغلب به دست آوردن امتیازات توسط دیگران با اعمال پرخاشگرانه را ببیند، حتما از این الگوی رفتاری نامناسب برای بدست آوردن نیازهای خود استفاده خواهد کرد.
سبک تربیت خود را مورد بررسی و در صورت نیاز تغییر دهید
عضو هیات مدیره خانه روانشناسان، مشاوران و حرف یاورانه ایلام گفت: چنانچه والدین از سبک های تربیتی غیر اصولی در تربیت کودکان استفاده کنند، قطعا کودکان در برخورد با رفتارهایی که منجر به تهدید یا تخریب شخصیت آنان شود برخورد پرخاشگرانه خواهند داشت.
همتی اظهار داشت: کودکانی که والدین قدرت طلب یا بی مسوولیت دارند در ۲ طیف مخالف هم، از یک طرف با اعمال رفتارهای زورگویانه و از طرف دیگر عدم توجه به نیاز های کودک بطور ناخواسته خود عامل پرخاشگری در کودکان هستند.
از محرک های پرخاشگری دوری کنید
این روانشناس گفت: زمانی که کودک شما پرخاشگری می کند ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد به عنوان والدین، شما باید ابتدا دلیل پرخاشگری او را شناسایی کنید و ببینید آیا مقصود او جلب توجه، احساس تنهایی یا خستگی و بی حوصلگی است، سپس به حل مشکل بپردازید.
وی با بیان اینکه تغذیه مناسب ، ورزش، خواب، استراحت کافی و مناسب کودک مورد توجه قرارگیرد، افزود: پرخاشگری را با پرخاشگری پاسخ ندهید، اگر شما چیزی را بارها برای کودک تکرار کنید در واقع او را آزار می دهید و چنانچه مرتب تذکر بدهید، نق بزنید و سرزنش کنید کودک را لجوج تر خواهید کرد.
به گفته همتی، می توانید در عین شکیبایی عواقب کار رابرای او توضیح دهید زیرا تنبیه تنها اورا پرخاشگر تر و مقاوم تر می کند.
کودک را تشویق کنید
عضو هیات مدیره خانه روانشناسان، مشاوران و حرف یاورانه ایلام گفت: استفاده از راهکارهای تشویقی مثبت مانند سیستم انگیزش و پاداش به کاهش پرخاشگری کودک کمک می کند.
همتی یادآور شد: اگر کودک را با خود به مهمانی بردید و رفتار مناسبی داشت او را تحسین نموده و مورد تشویق قرار دهید و نشان دهید به کودک و شخصیتش احترام گذاشته و رفتارش شما را خوشحال کرده است.
وی تصریح کرد: از یک روان شناس کودک مشورت بگیرید اگرمشکل به صورت دراز مدت باقی ماند در استفاده از نظر یک روان شناس کودک دریغ نکنید.
همتی تاکید کرد: مشاوران حرفه ای و متخصصان این حوزه این توانایی را دارند که فاصله بین شما و کودکتان را پر کنند و کانال های ارتباطی شما و کودکتان را بهبود بخشند.