دخالت در حفاظت از کتیبه‌های ۲۵۰۰ ساله؛ آری یا خیر؟

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان اعلام کرد: کتیبه‌های گنجنامه ۲۵۰۰ سال است که در فضای باز بوده و همچنان باقیمانده‌اند، اگر فرسایشی بوده در بازه ۵۰ تا ۱۰۰ سال اول برایش رخ داده و پس از آن فرسایش کُند شده بنابراین با هر گونه دستکاری ممکن است فرسایش تند کتیبه رقم بخورد.

به گزارش گفتمان: معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همدان پس از انتشار فیلم بالا رفتن مردی جوان از کتیبه‌های گنجنامه در فضای مجازی و انتقادات شدید کاربران نسبت به این موضوع، برای بررسی وضعیت کتیبه‌های گنجنامه در محل حاضر شد و مهلت یک هفته‌ای به میراث فرهنگی برای ساماندهی فضا و نرده‌کشی در اطراف کتیبه‌ها به منظور حفاظت بهتر از این آثار تاریخی داد.

سیدمجتبی حسینی با اشاره به اینکه این نرده‌کشی صرفاً سمت کتیبه‌های تاریخی گنجنامه انجام می‌شود تا از حضور افراد در این مکان منحصربفرد جلوگیری شود، خاطرنشان کرد: در ضمن ظرف ۱۰ روز آینده با دستگاه‌های اجرایی همچون شهرداری، میراث فرهنگی، راه و شهرسازی و منابع طبیعی نشستی برگزار می‌شود تا در رابطه با حفاظت بهتر از این آثار تاریخی و تأمین منابع مالی مورد نیاز در این رابطه هم‌اندیشی و تصمیم‌گیری صورت گیرد.

و اما مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در این‌باره در گفت‌وگو با ایسنا، اعلام کرد: به منظور تعیین نحوه حفاظت از کتیبه‌های تاریخی گنجنامه(نصب شیشه یا نرده) نیاز به تشکیل کمیته فنی است.

محسن معصوم‌علیزاده اظهارکرد: با توجه به اینکه کتیبه‌های گنجنامه به ثبت ملی رسیده، دارای ضوابط و قواعد خاصی است و نباید از آن عدول کرد به طوری که نمی‌توان خارج از ضوابط حریم و عرصه تصمیمی گرفت.

وی با اشاره به اینکه مولاژ کتیبه‌های گنجنامه در موزه هگمتانه نصب است، افزود: نیاز است با تشکیل کمیته فنی و براساس ضوابط و محدودیت‌های موجود موضوع ایجاد حفاظ مورد بررسی قرار گیرد و براساس نظر کارشناسان ذیربط نسبت به اتخاذ تصمیم در این زمینه اقدام خواهد شد.

معصوم‌علیزاده با اشاره به اینکه باید در این زمینه تصمیم مدیریتی گرفته شود، تصریح کرد: باید در کمیته فوق نسبت به ارائه راهکار مناسب در زمینه حفاظت از این اثر ۲۵۰۰ ساله تصمیم‌گیری صورت گیرد هر چند در طول این سال‌ها آسیب خاصی به اثر وارد نشده و امیدواریم از این پس نیز اتفاقی برایش نیفتد.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان نیز به خبرنگار ایسنا گفت: انجام هر گونه اقدامی به منظور حفاظت از کتیبه‌‎های گنجنامه طی یک هفته امکان‌پذیر نیست چرا که این مهم، نیاز به خردجمعی و تصمیم شوراهای استانی و وزارتخانه‌ای دارد.

اتابک صفری‌تورج اظهار کرد: این موضوع، وندالیسم فرهنگی است که بسیاری از شهرها با آن مواجه هستند و این اتفاقات طبیعی است به طوری که مثلاً در شوش با اسپری روی کتیبه‌ها اسم نوشته می‌‎شود و در بیستون محصور هم چند نفر عکس یادگاری می‌گیرند.

وی با بیان اینکه گذاشتن نرده و نگهبان برای کتیبه‌های گنجنامه را نمی‌توان متصور بود، تصریح کرد: کتیبه‌های گنجنامه جزو معدود کتیبه‌هایی است که ضوابط برایش تعیین شده و هر گونه حصارکشی در عرصه کتیبه‌ها ممنوع است و در این زمینه محدودیت وجود دارد.

صفری‌تورج با تأکید بر اینکه باید این موضوع در شورای فنی بررسی شود، شاید بتوان گه‌گاه نرده‌ای زد البته اگر آسیب منظری وارد نکند و جلوی دید را نگیرد و اتفاقی نیفتد، خاطرنشان کرد: این کتیبه‌های سنگی ۲۵۰۰ سال است در فضای باز بوده و همچنان باقیمانده‌اند، اگر فرسایشی بوده در بازه ۵۰ تا ۱۰۰ سال اول برایش رخ داده و پس از آن فرسایش کُند شده بنابراین هر گونه دستکاری و کار جدید مثلاً نصب شیشه تغییر شرایط نگهداری را برایش به همراه دارد و ممکن است فرسایش تند کتیبه رقم بخورد و آسیبش زیاد شود.

وی با بیان اینکه پیشنهاد می‌شود کتیبه‌های گنجنامه به همان شکل نگهداری شود، یادآور شد: آبشار گنجنامه و اثر غیرمنقول کتیبه در منطقه کوهستانی واقع هستند و نمی‌شود حصارکشی برایشان انجام داد، تنها راه مقابله با پدیده وندالیسم فرهنگی، کار رسانه‌ای و فرهنگ‌سازی است.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان با اشاره به اینکه حدود ۱۰-۱۵ سال خبری از پدیده وندالیسم فرهنگی در استان همدان نبود، خاطرنشان کرد: مردم باید خود از آثار تاریخی محافظت کنند، شیرسنگی هم داخل میدانی پرتردد واقع شده و سال‌های سال بر روی آن روغن می‌‎زدند تا اینکه مردم به این سطح از آگاهی رسیدند که باید مراقبش باشند و دیگر تخریب در آن کمتر رخ می‌دهد.

وی با تأکید بر اینکه باید رسانه‌ها کمک کنند و فرهنگ‌سازی انجام دهند تا دیگر شاهد وندالیسم فرهنگی نباشیم، یادآور شد: موضوع حصارکشی و گذاشتن نگهبان به منظور حفاظت از کتیبه‌های گنجنامه باید در شورای فنی استان سپس کشور بررسی شود و مورد مطالعه قرار گیرد.

صفری‌تورج ادامه داد: برای بناهای این شکلی اگر هم کاری بخواهد انجام شود، باید مشاور ذی‌صلاح طرح داشته باشد و مورد بررسی قرار گیرد بنابراین انجام هر گونه اقدامی طی یک هفته امکان‌پذیر نیست چرا که این مهم، نیاز به خردجمعی و تصمیم شوراهای استانی و وزارتخانه‌ای دارد.

کتیبه‌های گنجنامه نوشتارهایی از دوران داریوش بزرگ  و  خشایارشاه  هخامنشی است که بر دل یکی از صخره‌های الوند در فاصله ۵ کیلومتری غرب همدان و در انتهای دره عباس‌آباد حکاکی شده‌است.

کتیبه‌ها هر کدام در سه ستون ۲۰ سطری به زبان‌های پارسی باستان، زبان ایلامی و بابلی نو نوشته شده‌اند. متن پارسی باستان در سمت چپ هر دو لوح جای گرفته‌ است و پهنایی معادل ۱۱۵ سانتی‌متر دارد. متن زبان ایلامی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن بابلی نو در ستون سوم قرار دارد.

بیشتر بخوانید:

همدان یگانه کاندید ثبت جهانی «منظر تاریخی» در ایران

هشت هزار میلیارد تومان برای طرحهای ملی استان همدان هزینه می‌شود