عملیات اجرایی پروژه راهبردی قطار کرمانشاه – خسروی که از آن به عنوان سریع ترین مسیر ریلی ایران به عراق برای ترانزیت کالا و جابجایی مسافران و زائران یاد شده است به رغم بهره مندی از مصوبه سفر رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۹۰ که قرار بود سه ساله ساخته شود؛ با گذشت ۱۲ سال همچنان به کندی پیش می رود.
به گزارش گفتمان: در اسفند ماه سال ۹۶ بود که پس از سالها انتظار شهر کرمانشاه به شبکه ریلی کشور متصل شد اتفاقی که به دلیل اهمیت بالای استان در همجواری آن با ۲ بخش کرد نشین و عرب نشین کشور عراق باید زودتر می افتاد چرا که بیشترین حجم ترانزیت کالاهای صادراتی به کشور عراق از مرزهای کرمانشاه انجام می شود.
صرفنظر از اینکه ۳۹ درصد صادرات ایران به عراق از طریق کرمانشاه انجام می شود این استان دروازه عتبات عالیات و مرز قدیمی خسروی نیز نزدیک ترین نقطه دسترسی ایران به بغداد، نجف و کربلا است.
سالهاست که قرار است در مسیر کرمانشاه به مرز خسروی راه آهن احداث شود و پس از چند نوبت خلف وعده مسوولان در آخرین بار نیز وعده داده شد که تا سال ۱۴۰۶ این طرح تکمیل شود اما با روند کند کنونی تخصیص اعتبارات این مهم دور از ذهن به نظر می رسد و تکمیل طرح نیازمند نگاه جدی تری است.
به گفته کارشناسان اقتصادی، راه اندازی راه آهن کرمانشاه تحولی اساسی در حمل نقل غرب آسیا ایجاد خواهد کرد و کالاهای تولیدی این قاره راحت‌تر به آب‌های مدیترانه و اروپا منتقل خواهند شد ضمن اینکه در شرایط تحریم تقویت زیرساخت‌های حمل و نقل می تواند منبع درآمد قابل توجهی برای کشور محسوب شود.
راه آهن کرمانشاه قرار است با عبور از شهرهای اسلام آباد غرب، گیلان غرب و قصرشیرین به مرز خسروی برسد و در بلندمدت به راه آهن عراق و از آنجا به بندر لاذقیه سوریه، دریای مدیترانه و اروپا متصل شود.
با در گرفتن روابط سیاسی ایران با عراق و سوریه اتصال راه آهن تهران به دریای مدیترانه دور از ذهن نیست اما گویا این پروژه راهبردی و مهم از جدی نبودن برخی دستگاههای ذیربط و به تبع آن کمبود اعتبار رنج می برد.
شهریور ماه ۱۳۹۸ هوشنگ بازوند استاندار وقت کرمانشاه گفته بود برای تکمیل راه آهن کرمانشاه – خسروی هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان نیاز است، اما با رشد تورم امروز این رقم به حدود ۱۳ تا ۱۴ هزار میلیارد تومان رسیده و باید در نظر داشت هر چه زمان بگذرد با بالا رفتن نرخ تورم تامین اعتبار مزبور سخت تر می شود.
در سفر ۲۳ تیر ماه ۱۴۰۱ رییس جمهور به کرمانشاه نیز ۶۰۰ میلیارد تومان برای ادامه فعالیت این پروژه اختصاص داده شد که تاکنون تنها ۱۵۰ میلیارد تومان آن تخصیص داده شده است.
در ۲۲ مرداد ماه امسال نیز محمد طیب صحرایی استاندار کرمانشاه از دستور وزیر راه و شهرسازی برای تامین اعتبار حداقل ۲ هزار میلیارد تومانی برای قطعه راه آهن کرمانشاه – اسلام آباد غرب خبر داد و ابراز امیدواری کرد که حتی تا سه هزار میلیارد تومان نیز به این پروژه تخصیص یابد، به گفته وی با تامین این اعتبار دهه فجر سال آینده شاهد افتتاح این مسیر ریلی خواهیم بود.
فاز یک پروژه راه آهن کرمانشاه – خسروی شامل قطعه کرمانشاه تا اسلام آباد غرب ۱۱۰ کیلومتر است که در بخش زیرسازی ۸۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
مجموع فاصله کرمانشاه تا خسروی در نقطه صفر مرزی ایران و عراق ۲۶۳ کیلومتر است و کل طرح تاکنون تنها ۳۶ درصد پیشرفت فیزیکی کرد.
پروژه ای که قرار بود سه ساله تمام شود
مسعود فرامرزیان مجری طرح راه آهن غرب کشور در گفت و گو با ایرنا تاکید کرد که این پروژه از مصوبات سفر مقام معظم رهبری به استان کرمانشاه در سال ۱۳۹۰ است و آن زمان قرار بود که سه ساله انجام شود اما حتی با یک سال تمدید نیز تا سال ۱۳۹۴ فقط ۱۷ درصد پیشرفت کرد.
وی افزود: این پروژه از سال ۱۳۹۵ مجدد تمدید شد و تا سال ۱۳۹۷ به ۳۵ درصد پیشرفت رسید و از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ نیز به دلیل نبود اعتبارات کل طرح خوابید و تازه از یک سال قبل پروژه مجدد فعال شده است.
فرامرزیان پیشرفت کند و سخت پروژه را نتیجه بزرگی طرح عنوان کرد و گفت: همین الان ۱۳ تا ۱۴ هزار میلیارد تومان اعتبار می خواهیم تا کار تمام شود و فقط فاز اول یعنی کرمانشاه تا اسلام آباد غرب به تنهایی حدود ۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد تا ۲ ساله تمام شود.
وی تصریح کرد: بخش اعظم پروژه شامل تونل ها و پل ها و نقاط سخت گذر در ابتدای مسیر قرار دارد ضمن اینکه در سال ۱۳۹۷ گفتیم این مسیر ۷۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد اما الان این رقم سه برابر شده است.
وی گفت: در سال گذشته از ۱۹۰ میلیارد تومان اعتباری که برای پروژه در نظر گرفته بودند ۱۳۰ میلیارد تومان تخصیص یافت و از ۲۰۰ میلیارد تومانی نیز که برای امسال در نظر گرفته شده تاکنون چیزی تخصیص داده نشده است.
به گفته او این پروژه هم اکنون ۱۰۰ میلیارد تومان مطالبات پیمانکاری نیز دارد.
فرامرزیان در ادامه با تاکید بر اهمیت این طرح در جا به جایی زوار کربلا و نیز جا به جایی بارهای ترانزیتی گفت: انجام این پروژه می تواند جایگاه ما را در منطقه تثبیت کند و از چین و هند تا جنوب اروپا و حتی شمال آفریقا را پوشش دهد و در حقیقت با این طرح پایتخت ۲ کشور ایران و عراق به هم متصل می شود.
وی افزود: بر اساس مطالعات انجام شده جا به جایی پنج میلیون تن بار و یک میلیون مسافر در سال برای راه آهن کرمانشاه – خسروی تعریف شده است.
به گفته فرامرزیان این یک پروژه تحول زا برای کشور است که اهمیت آن برای مسوولان کشور توجیه شده و حتی دفتر مقام معظم رهبری نیز پیگیر اجرا هستند.
افزایش سرعت قطار فیروزان – کرمانشاه ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد
در حالیکه پروژه عمرانی قطار کرمانشاه – خسروی (غرب استان) به رویایی برای مردم استان تبدیل شده است از دیگر سو بهره برداری از قطعات شرقی کرمانشاه به سمت تهران و دیگر شهرهای مرکزی ایران نیز که قبلا افتتاح شده؛ آورده زیادی برای مردم استان نداشته است بطوریکه مسافران به سبب کندی قطار و حرکت لاک پشتی آن استقبال چندانی به عمل نیاوردند.
اسفند ماه سال ۹۶ بود که قطار فیروزان (همدان) – کرمانشاه توسط رییس جمهور وقت با سرعت ۳۰ کیلومتر در ساعت راه اندازی شد و تکمیل زیرساخت های ریلی و افزایش سرعت آن به زمان بعد از افتتاح موکول شد.
به مرور زمان با تکمیل پروژه سرعت به ۷۰ کیلومتر افزایش پیدا کرد اما این سرعت پایین نه مطلوب مسافران بود و نه مورد استقبال بخش خصوصی برای جا به جایی بار قرار گرفت.
اکنون این سرعت با تکمیل جوشکاری ریل ها بصورت اسمی به ۱۰۰ کیلومتر ارتقا پیدا کرده است و می توان هفت ساعته به تهران و ۱۷ ساعته به مشهد رسید اما بازهم در مقایسه با سایر خطوط کشور این سرعت مطلوب نیست و باید اقدامات زیرساختی بیشتری انجام شود.
مشکلاتی نظیر واگن هایی بی کیفیت، تردد یک روز یا چند روز در میان قطار و نداشتن اداره کل راه آهن مستقل در کرمانشاه برای پیشبرد اهداف توسعه ای باید به لیست کم برخورداری استان از زیرساخت های ترابری اضافه شود.
به نظر می رسد این مشکلات باعث شده تا استفاده از راه آهن کرمانشاه در اولویت مسافران و نیز شرکت ها برای جا به جایی بار نباشد این در حالیست که به دلیل موقعیت راهبردی کرمانشاه در غرب کشور فرودگاه این شهر حتی به استان های همجوار خدمات رسانی می کند هرچند در تناسب با موقعیت استراتژیک منطقه ؛ فرودگاه شهید اشرفی اصفهانی کرمانشاه هم در حد انتظار کارایی ندارد.
مجری طرح راه آهن غرب کشور در خصوص علت کندی راه آهن فیروزان به کرمانشاه نیز گفت: ریلی که ساخته ایم در اصل برای ۱۶۰ کیلومتر سرعت مسافری و ۱۲۰ کیلومتر قطار باری است اما به دلیل احداث نشدن برخی تقاطعات مانند پل فیروزان و یا نیاز به اصلاح تراشه کوه در مسیر حرکت، سرعت قطار تند و یکسره نیست.
فرامرزیان تاکید کرد که اصلاح مشکلات مسیر ریلی ملایر – کرمانشاه نیاز به ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار دارد تا شاهد افزایش سرعت قطار در این مسیر باشیم.
وی در خصوص امکان ساخت خط آهن با سرعت بالاتر نیز گفت: تنها در مسیر تهران – قم – اصفهان خط آهن با سرعت ۳۵۰ کیومتر در ساعت در حال احداث است که تکنولوژی خاص خودش را دارد.
به گفته فرامرزیان هر قدر سرعت قطار زیادتر می شود استانداردها نیز سختگیرانه تر می شود، به عنوان نمونه از ریل های پیوسته ۱۰۰ متری استفاده می شود و یا پل های احداثی شرایط سخت تری دارند.
میانگین سرعت قطار مسافری کشور ۷۸ کیلومتر است
سالهاست که امورات راه آهن کرمانشاه به دلیل اینکه تشکیلات اداری مستقلی برای آن تعریف نشده است، زیر نظر اداره کل راه آهن اراک اداره می شود.
برای همین به سراغ مدیرکل راه آهن اراک رفتیم تا در خصوص آخرین وضعیت مسیر ریلی کرمانشاه بپرسیم.
سعید ترکی در خصوص سرعت قطار کرمانشاه به خبرنگار ایرنا گفت: سرعت قطارهای کرمانشاه با توجه به زیرساخت های موجود خط تا حداکقر ۱۲۰ کیلومتر متغیر (ولی غیر فعال) است.
به گفته وی میانگین سرعت قطار مسافری در کشور ۷۸ کیلومتر است و وجود گذرگاه های زیاد و عدم توجه حاشیه نشینان به رعایت حریم راه آهن از جمله دلایل مشکلات زیرساختی برای ارتقای سرعت است.
ترکی در پاسخ به ظرفیت حمل مسافر توسط قطار کرمانشاه نیز اذعان کرد: درخواست های مردم کرمانشاه و شهرهای اطراف بیش از ظرفیت کنونی است برای همین تردد هر روز قطار از مبدا کرمانشاه به تهران و مشهد را در دست پیگیری داریم.
وی افزود: هم اکنون تعداد ۶ واگن ۶ تخته و سه واگن چهار تخته با ظرفیت ۴۶۰ نفر از مسیر کرمانشاه تردد می کند.
مدیرکل راه آهن اراک در خصوص امکان تردد قطارهای درجه یک در مسیر کرمانشاه نیز گفت: هم اکنون قطار چهار ستاره امید در مسیر ریلی کرمانشاه تردد دارد و برای تردد قطارهای با کیفیت پنج ستاره نیز مذاکراتی صورت گرفته است.
به گفته وی تمامی قطارهای مسافری متعلق به شرکت های خصوصی است و آنها ترجیج می دهند که در راستای منافع خودشان در مسیرهای پرتردد حضور داشته باشند.
ترکی در خصوص ظرفیت حمل بار در مسیر ریلی کرمانشاه اظهار کرد: در حال حاضر واگن های حمل توشه و خودرو در سازمان قطار کرمانشاه موجود نیست اما پیگیری هایی انجام شده است تا یک واگن حمل خودرو به این قطار اختصاص یابد.
وی تاکید کرد: واگن حمل توشه و کالا در مسیرهایی وجود دارد که میزان بار تکمیل و واگن با کسری بار مواجه نباشد ضمن اینکه حمل و تخلیه کالا در ایستگاههای محور غرب کشور با توجه به وجود مبادی بارگیری و تخلیه انجام می شود.
ترکی وعده داد که پس از احداث و بهره برداری از دهکده لجستیک کرمانشاه شاهد رونق بیشتر حوزه راه آهن استان باشیم.
با وجود پیگیری و تماس های مکرر خبرنگار ایرنا با طهماسب نجفی معاون عمرانی استاندار کرمانشاه و امروز و فردا کردن این مسوول برای گفت و گو درباره مشکلات طرح عمرانی توسعه راه آهن استان؛ در نهایت پاسخی به سوالات و دلایل کندی کار داده نشد.
اما در جمع بندی اظهارات مسوولان و کارشناسان ذیربط آنچه عیان و روشن است اینکه هم قطار راه اندازی شده شرق کرمانشاه به سمت تهران و مشهد لاک پشتی و کند حرکت می کند، هم طرح در دست اجرای غربی (کرمانشاه – خسروی) با کندی در اجرا مواجه است و نتیجتا اینکه مردم این خطه غربی کشور شاید کم برخوردارترین شرایط ریلی کشور را تجربه می کنند.
در همین رهگذر استاندار کرمانشاه پنجشنبه شب گذشته در جلسه مدیران استانی با حضور وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی گفت که فعال سازی راه آهن کرمانشاه – خسروی به عنوان یکی از مهمترین پروژه‌های مغفول مانده می‌تواند به اندازه دهها کارگاه، اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم برای مردم منطقه به همراه داشته باشد.
صحرایی تصریح کرد: پروژه راه آهن کرمانشاه – خسروی می‌تواند کمک بسزایی به رونق صادرات استان و حتی کشور داشته باشد.
استاندار کرمانشاه با بیان اینکه ۴۱ درصد صادرات ایران به عراق از کرمانشاه صورت می‌گیرد و راه آهن تسهیل‌گر آن خواهد بود، گفت: به علاوه سالانه ۱۲۰ میلیون تن تولید صنعتی، ۲۰ میلیون تن تولید معدنی و پنج میلیون تن تولید کشاورزی در کرمانشاه داریم که راه آهن جابجایی آن را تسهیل می کند.
صحرایی افزود: معتقدم که راه آهن در جابجایی زوار از محور شرق به غرب و برعکس نیز بسیار اثرگذار است.
هم اکنون قطار کرمانشاه به مقصد تهران و مشهد با سرعت کم و هر هفته حداکثر هزار و ۵۰۰ نفر مسافر را جابجا می کند که در مقایسه با دیگر خطوط راه آهن کشور هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی عقب تر است مضافا اینکه اندک مسافران آن از فرسودگی و حرکت کند قطار گلایه دارند.
استان کرمانشاه در مجموع ۳۷۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد و در امتداد این مرز ۲ مرز رسمی و پنج بازارچه مرزی فعال است و سالانه بیش از سه میلیارد دلار کالا از این مرزها به خارج از کشور صادر می‌شود.
مرز رسمی خسروی – منذریه مسیر اصلی کشورمان به سوی بغداد پایتخت کشور عراق است که در نهایت به بندر لاذقیه در ساحل دریای مدیترانه متصل می‌شود.
مرز خسروی نزدیکترین نقطه ایران به کربلاست و تا بغداد پایتخت عراق ۱۹۰، کاظمین ۲۰۳، کربلا ۳۰۰، سامرا ۳۲۶ و نجف ۳۸۰ کیلومتر فاصله دارد.
| بیشتر بخوانید: |
| ۶۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای ادامه پروژه راه آهن کرمانشاه به خسروی اختصاص یافت |
| تشکیل اداره‌کل راه‌آهن کرمانشاه، ضرورتی انکارناپذیر |