به گزارش گفتمان: مهدی خدابخشی با اشاره به اینکه حدود ۱۴ تا ۱۵ درصد افراد در بازه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال در کشور مصرف‌کننده روزانه دخانیات هستند که در این بین ۳-۴ درصد را زنان و ۲۶-۲۷ درصد را مردان تشکیل می‌دهند، اظهار کرد: سن شروع مصرف دخانیات در کشور بسیار پایین آمده به طوری‌که به سن ۱۳-۱۴ سال رسیده و زنگ خطری برای همه است که مراقب فرزندانمان باشیم و حواسمان باشد که قشر نوجوان جامعه به سمت مصرف سیگار نرود.
وی با اشاره به اینکه آمار مصرف‌کنندگان دخانیات در استان همدان هم به شکلی متأثر از آمار کشوری است اما نیازمند مطالعه تخصصی و به‌روز در این زمینه هستیم چراکه پژوهش‌های موجود مربوط به سال های قبل است، مطرح کرد: لازم است بررسی جامعی انجام گیرد و همه افراد در همه سنین از نظر مقدار مصرف، نخ مصرفی، از نظر چه جنس زن و مرد و … بررسی شوند تا نمایی از وضعیت مصرف در استان داشته باشیم.
خدابخشی خاطرنشان کرد: مشاهدات میدانی نشان می‌دهد میزان مصرف قلیان در برخی استان‌ها افزایش یافته، شاید خیلی‌ها سیگار نکشند اما قلیان می‌کشند چراکه آن را به عنوان یک وسیله تفریحی قلمداد می‌کنند که بی‌خطر و بی‌ضرر است.
وی بیان کرد: شاید سیگار کشیدن کمی دارای قبح باشد و برخی در دید بزرگترها نکشند اما قلیان را دور هم می‌کشند و از آن به عنوان بزم دورهمی یاد می‌کنند و قبح و زشتی ندارد و معمولاً همه سنین و به ویژه نوجوانان و جوانان مصرف‌کننده هستند، بنابراین بیشترین مشکل ما در مصرف قلیان است و نگرانش هستیم که باید در جامعه کنترل شود. کارهای زیادی در راستای پیشگیری انجام دادیم اما شاید کافی نبوده است.
کارشناس برنامه کنترل دخانیات معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان تصریح کرد: بحث ممانعت از عرضه قلیان در سفره‌خانه‌ها، چایخانه‌ها، رستوران‌ها و در مجموع در اماکن عمومی از سال ۸۵ به بعد مطرح شد اما اجرای کامل قوانین و آیین‌نامه‌ها باید با همکاری تمامی دستگاه‌های اجرایی صورت گیرد. مراکز عرضه قلیان از هفت شب به بعد فعالیت می‌کنند هر چند تمام سعی خود را برای جمع‌آوری می‌کنیم؛ به عنوان مثال چندی پیش با اکیپ مشترک از مسیر حیدره و عباس‌آباد بازدید کردیم و مواردی هم مشاهده کرده و پلمب شد.
وی با اشاره به انجام بازدیدهای دوره‌ای از ساعت ۴ بعدازظهر تا هشت شب از اماکن عمومی مطرح کرد: متأسفانه جریمه‌ها بازدارنده نیست و سودآوری قلیان خیلی بالاست. بنابراین ترجیح افراد بر پرداخت جریمه و بازگشت به روال قبل و عرضه دوباره قلیان در کمتر از یک یا دو هفته بعد از بازگشایی است چراکه با وجود مخاطبان زیادشان از قشر جوان نمی‌خواهند به هیچ وجه بازارشان را از دست بدهند. بنابراین باید به شکلی اقدام شود که آن مکان بعد از دو یا سه بار پلمب، به صورت دائم پلمب شود.
خدابخشی با اعلام اینکه متأسفانه در کشور به شکل یکنواخت برخورد در زمینه عرضه قلیان در اماکن عمومی صورت نمی‌گیرد، اظهار کرد: باید در کل کشور با این پدیده مقابله و مبارزه شود و هیچ استثنایی در استان‌های جنوبی، شمالی و مرکز نباشد.
وی همدان را پیشروترین استان در زمینه برخورد با عرضه قلیان دانست و تصریح کرد: در این زمینه سخت‌گیری می‌کنیم و مقامات استان نظیر قوه قضائیه، نیروی انتظامی و شهرداری هم خوب همکاری می‌کنند اما لازم است بیشتر تلاش کنیم و جدیت بیشتری به خرج دهیم البته نمی‌توانیم به صفر برسانیم اما می‌شود به حداقل رساند.
خدابخشی تأکید کرد: در کنترل مصرف دخانیات قوانین خوبی داریم و در آن به صراحت قید شده که عرضه قلیان در اماکن عمومی ممنوع است و یا ورود افراد زیر ۱۸ سال ممنوع بوده و تبلیغات محیطی دخانیات ممنوعیت دارد. پشت بند آن هم آیین‌نامه‌هایی آمده است اما متأسفانه در کشور به درستی و کامل اجرا نمی‌شود.
کارشناس برنامه کنترل دخانیات معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در ادامه به اجرای طرح شهر و روستای بدون دخانیات از سال ۹۹ اشاره کرد و گفت: هر استان یک شهر و روستا را به عنوان پایلوت برای اجرای این طرح انتخاب کرد، به طوری‌که در استان همدان شهر قروه شهرستان درگزین و روستای نگارخاتون شهرستان فامنین انتخاب و قوانین، ضوابط و آیین‌نامه‌ها به شکل کامل اجرا شد و نتایج خوبی گرفتیم و در حال حاضر بحث تبلیغات، مرکز عرضه قلیان، فروش نخی، مجوز به خرده‌فروشان و … را دیگر نداریم.
وی با بیان اینکه امسال هم شهر سرکان شهرستان تویسرکان و روستای ورکانه شهرستان همدان را انتخاب کردیم، یادآور شد: علت انتخاب این شهر و روستا توریستی بودنشان است و به راحتی قابل کنترل بوده و قوانین و مقررات کنترل دخانیات در مناطق کوچک قابلیت اجرایی کاملی دارد و اگر طرح به صورت موفقت‌آمیز اجرا شود می‌تواند انعکاس کشوری داشته باشد.
خدابخشی در ادامه درباره عرضه دخانیات در دکه‌های مطبوعاتی گفت: به هیچ وجه دکه‌های مطبوعاتی مجوز عرضه دخانیات ندارند، حتی همه سوپرمارکت‌ها هم مجوز فروش ندارند. طرحی مبنی بر اعطای مجوز خرده‌فروشی دخانیات که قانونش بود اما اجرا نمی‌شد را از سال ۱۴۰۰ در استان آغاز کرده‌ایم و هر مرکز یا سوپرمارکت و خواروبارفروشی باید مجوز عرضه بگیرد که این مجوز به همه داده نمی‌شود و تنها به آنهایی که در شعاع ۱۰۰ متری‌اش مدرسه نباشد، مجوز می‌دهیم. البته در قانون مراکز ورزشی هم هست اما فعلاً مدرسه را درنظر گرفته‌ایم.
وی با بیان اینکه ۲۵ درصد مراکز و اماکن و سوپرمارکت‌ها مجوز گرفته‌اند و در برنامه داریم که برای تمام مراکز این کار را انجام دهیم تا با مراکز فاقد مجوز برخورد لازم صورت گیرد، افزود: مراکز مطبوعاتی هم باید کار فرهنگی انجام دهند و حق عرضه دخانیات ندارند. با وجود اینکه مدیریت تعدادی از دکه‌ها با شهرداری و تعدادی با ارشاد است، با برخی از متخلفان برخورد کرده‌ایم اما ارشاد و شهرداری به علت اینکه بهره‌برداران دکه‌ها بعضاً اعلام می‌کنند درآمد ندارند و یا فاقد بضاعت مالی هستند، با آنها راه آمده و اغماض کرده‌اند اما از نظر ما عرضه دخانیات ممنوع است و با برخی برخورد کرده و جمعش کرده‌ایم و با مکاتبه با این دو اداره خواستار عدم تمدید مجوز این بهره‌برداران هستیم.
خدابخشی با اشاره به اینکه امسال با جدیت بیشتری کار را انجام می‌دهیم و با دکه‌های متخلف برخورد می‌کنیم، خاطرنشان کرد: فروش ادوات قلیان منعی ندارد اما استعمال آن در اماکن عمومی و فضای باز به علت ایجاد آلودگی ممنوع است؛ به عنوان مثال رستوران بالای عباس‌آباد به علت عرضه قلیان، پلمب و به شرط عدم عرضه بازگشایی شد و تعهد دادند که عرضه نکنند. در مسیر حیدره و نهاوند، ملایر و تویسرکان هم از این موارد زیاد داشتیم.
وی با تأکید بر اینکه باید در جریان کنترل مصرف، سیگار گران شود، تا زمانی‌که یکی از ارزان‌ترین کالاهاست، اوضاع بهتر نمی‌شود، مطرح کرد: می‌توان با افزایش مالیات بر دخانیات در جهت مصرف آن پیش رفت. در ضمن باید همراهی مردم و خانواده‌ها و آموزش و پرورش را داشته باشیم، تا وقتی خانواده‌ها فکر می‌کنند قلیان یک وسیله فرهنگی برای ایجاد صمیمت و همدلی در بین اعضای خانواده است، نمی‌توان کاری کرد. این خانواده‌ها از این موضوع که مصرف هر وعده قلیان معادل مصرف ۱۰۰ نخ سیگار یا پنج بسته سیگار است، غافلند.
این کارشناس برنامه کنترل دخانیات معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اعلام اینکه قلیان وسیله تفریحی نیست و کاملاً غیربهداشتی بوده و برای همه اعضای خانواده به ویژه زنان و بچه‌ها خطرناک است، یادآور شد: صنایع دخانی از ترفندهای مختلف برای اغفال جوانان استفاده می‌کنند، به طوری‌که قلیان میوه‌ای، سیگار با اسانس نعنا، سیگار الکترونیکی، قلیان برقی و … همگی از این دست ترفندهاست.
وی با بیان اینکه هر دودی حاوی ۴۰۰۰ نوع ماده شیمیایی است که اکثراً سرطان‌زاست، اظهار کرد: توتون، تنباکو، ذغال و … همه سر و ته یک کرباس هستند، بنابراین نباید به هیچ وجه سلامتی خود را به توتون و تنباکو بفروشیم. حدود ۶۰-۷۰ میلیارد نخ مصرف سیگار در کشور وجود دارد و دو برابر آن هزینه درمان افراد مبتلا به بیماری‌های ناشی از آن می‌شود.